Ngam Dang Mi Kawlngam Sung Pan Suaktak Sak Te

Foreigner Blacklist

Read More

Kawlngam Sung pan Black List pan Suak Tak Te

Black List

Read More

Zoinn Thu

Zomi te in nisuadeen kithupi sak aa, nisua na sang nga in, inn kisa hi. Tua in phalbi ciang in, nisa oai a nuam natu ahi hi. Tua bek dom ngol in, nisua ciang thilpho a kipho pal thei tu dei na hi. Inn sung sia hui a pailey thei na tu in khelki tam ma ki om sak hi.

Inn mai ah leitual om hi. Leitual thang sang innkaa kidaw hi. Leitual le innkaa kilaklaw ah phungdel suang kipha hi. Innkaa taw ki zom in tuangdung kidaw phei hi. Innkaa kiimkot ah taangban zawl kithung hi.

Sialkung hui ah tuikuang om hi.Tua tui sia a khualana tuinak pan tuidot taw kila hi.
Huansungah thingno nam cin ki suan aa, huan kiimkot ah paak kung te kiciing hi.
A heap in inn sia taap taw uum hi.Tua taap te sia thingngil veu hi. A dawn ah a bil kivuta thing taw kikil diimdiam hi. Nidang in, inn nuai ah vok kikhoai a, vok in eak ki ne sak hi. Inn thang sang ah akngil om a, tua munah ak te ngiak hi.

Inn sung tum na tu ah samkil om a, tasia mai sia mailim kina hi. Leangna peu ma mailim ah kitopui hi.Mailim thang sang ah dawdan om hi. Mailim sak sangah sum tawng om aa,sum tawng ah an kisu hi.Sum tawng ii tung ah thaam om aa,tasia tung ah sawmngiak te ki lum sak hi.

Inn sung anhuanna mun teng sia tap tung ki ci hi.Taptung sia tapkuang tawki uum hi. Tap tung ih thang sia pialthang kici aa, suat kidaw hi. Anhuanna mei khuk tung ah ngap ki vawt hi.

Innpi sia doi nii kisua aa, a sung sang sia sangtawng kici aa, ngeina sungah biakna vawt na in ki zangh hi. Tua mun ah miimbeam, taangbeam kikoi hi.

Nidang tanglai Zoinn te hi bang in ki sa hi.

Read More

Sizang Ngeina

Thu kipatna
Minam khat ii ngeina, nuntak zia (life style) ngualdang taw a kibang bale, tua ngeina nuntak dan tua mite ih nam tuam ahina hong kilang sak hi. Sizang ngeina nuntak zia a pha zong a sia zong Sizang te ahina hong kilangh sak hi. Tua ngeina zia sia, hun taw kizui a, a pha nawnngawl a om bangma pha mama napi ih zui nawnngawl zong om tu hi. Tua hi a, Sizang ngeina nuntak zia sia
keima heak zaza le kadok thei zaza ngawmtua in kong at hi. Tua sung ah nam khat le khat akipena om tato ahiman, ih khua sa zia pan kipan, ih inn sak zia, puansil niikten dongin kong at hi.

1. Khuathak saa zia.
Khuathak khat akisaa ciangin, a khua om zia, ngal om le dona a ol thei zia, tui pha, pha ngawl, tuidot taw ih khua, ih inn tek a, a kilak thei natu zia, a nam tatuam in vil phot hi. Tua zawk ciang tui khuat ci a, a tui neak tu pii sia, khuat takpi a, mangtona, nanei hi. A mang a sia a om bawnale, khuat tu kipan pai hi. Khual le Tual ki heak vaset natu in, khua kiim kotdai kai natu, luitui, ahibawle liang, daal luang a, zak thei tu zong tuat hi. Kongpi, ni suana khat ni tumna sang khat aphamaw vawt a, akikhak thei tu daal vawt hi.

2. Inn to sak zia
Hausa Upa zawhiat khua lai ah inn kisaksak hi. Tuale a omzong a manlang a kimu thei natu ngaisutna hi. Tuahia, khua hong beal khaak te sia, a daipaam zawhiatna, inn hong sak kul pai hi. Hausa Upa khua lai a kikoina zong, tua mun ah, sawm kingiak a, tuak pan in, thu manlang tu, launa, khuangaina, lungdamna a om zong amanlang, thu kizaksak thei natu ngaisutna hi. Tasia bangma khualai, khua biakna tual (tu hun phazabuk Biakinn) ci bang omna mun tu lei ki at khol hi. Lampi om natu zia zong lamlian tu le a no tuzong khen khol hi. Alian te sia pitaza lam ki ci na va ngu hi.

Ngan khoai tek tu ma, kimuangmaw phot a, in khat in khat a vang val natu le, huan no bekkhat tek anei zawk natu, a vangval zaw hiat, ki at hi. Ngal om le kihu thei natu, inn khat le khat a kikhuala lei ngawl natu zong tuat khol hi.

3. Inn sak zia

Inn sakna alei a kiziik te, inn dawl 2 sak natu ki vawt khol pai a, inn nuai sia ngan khoaina, vok khoaina, le kuunluk ci in, ngal om le kulh, ngalnan natu, a kilel tuak le, bukpai natu aki tuat hi.

Kongpi ah kong biang kivawt a, kha thei in, kong kha nei sak hamtang hi. Kong biang zom in, inn nuai ngan khum natu a, kong kha thei natu ki vawt hi. Sial kong khak zawkciang, tui kuang kikoi hamtang hi. Kong tui kuang le innpi kilaklawsia, a tawmbel laam 5 bang kihal a , a thang sanga innkaa kidaw a, a sak sang sia leitual kici hi. Ngal ih aih, sa aih ciang ngawmung phu natu, lapna tu a om ciang, innkaa taw kipe a, lap natu a vangval a kikoi hi. Inn kaa le leitual kilaklaw sia, suang pheak kidaw a, peang sil zawk ciang peang thiangtho a, inn sung tum natu lampi thiangtho ahi hi.

Innpi sia, a tawmbel doi thum kisua hi. A masa phit sia, mailim kici a, tuak thing siatna le aak khoaina zong kizangh hi. Mailim saksang sia, lei hi a, a tungah khual / saawm te, inn lak ngiak te lupna a, kizangh hi. Tuazawkciang inn sungpi a khak bel sang tawng a kici a thuk bel a, khan khat kivawt hi. Inn sungpi le mailim sia, samkil kici pi 2 bang a sang, letmat 3 bang asa, thing pheaksa pui khat innpi buk khak tan in kiphei kham hi Tasia tung a, thing pheak hibawle ngua bang tak, taw innpi ki um hi. Hi thing a sa kiphei kham sia, ngal om ngal nanna hi khawm pai hi.

Innpi sung tum ciang ziatsang a, anbuuk kikoi a, akimkot a, lupna kidaw hi Mei oai kawmna hipai hi. Tap ih a innpi sungsang sia sutpheang kici hi. Lupna alian, nu le pa te lupna hi a, inn sung sutpi sia alu kham sang hipai hi. Akhuadop a, apatau a om le innnuai tuak thei natu, kong vang khat kivawt hi.

Inn sung sutpheang zom sia, panglai kici a, nidang lai mi thi a ngawmsa te, a kikhangsa a a kikoi namun hi. Mithi ngawm tabang a kiphek a, innkuan pui nungta lai bang kituat a, zing huan nitak huan ih neak papo tua mithi an kisia hi.

Mailim sut pom/ Kuang tui ne man
Ih ngal bel ahizong ih innhuam sungsang hong tum in ih kuang tui ne man, tua ahibawle in mailim sutpom man po le, tual suak a, ki that thei nawnngawl hi. Tabang te that tha leang, tual that kisuak a, thu sia, Ia sia, thi theina dong kam siatna hong piang hi ci a, khanglui te in naciam te hi.

Innnuai sia, ngawl a kici thingpum ahibawle suangpheak taw kiuum hi. Innpi nuai sia vok kikhoai a, a eak te a kum ngei ciang, kang sipsep a, tate a tui a kihuan in thauvui vawtna eak lei ci bang hong piang hi. Ngal simna thauvui vawtna in kizangh hi Zak tawm ngawl te tungkii sung ah kiphek hi. Hisiataw kikop tu thauvui vawtna tu ah kaan a kinga bawle ngatam ngatang em a, kaan luang in kizangh thei hi.

Puansil le kizep na zia Pasalte

Pa te hangkee a sing a teang ahikom, ih khamtung mipui dial teang te hong ci hi. Ngoai le la cisia om ngei ngawl hi. Ni dang hun in a ol vazeang a, zung khui veu kizang hi Kawng vom kawng nam, tuibuk thei khat sia keng kakoai hamtang hi. Poai sung ngal aih, sa aih sungah, Tanghciing san sia a laktong tung a, Ah a, dial paak khim hamtang hi Tuktum tum a, maisang sam a kai vanuang ngawl natu, hum pheak a, tuktum, tukkhuk sanga, tum lingleng hi Ngal aih sa aih na ah, ak tha, sawn kai, thantha nge(mei) tuan hi Khipilbaa a, maimuu thung kua hi.

Numei no pan nupi dong
No lai mawkthaak kiteang hi. Tua mawkthaak sia, a kum cinh dongma pawl khat in zangh ahihang, pawl khat in, niik teang pai hi. A niik sia niktak kici a, tongh khat zong zai ngawl a, amai sang pan ka sak hi. A to nop ciang, a sealno a kilangh ngawl natu, dok a, tual sak a, a din ciang dok to kik valian papai hi. Laktong sia, amate pat khau zom a, a ta tawm, ban nei keak ngawl zangh hi. A ban anei sak nuam le zong a hoi tu aa tuam om sak ngawl, a mong le a mong kipe sak ziou bek hi. Thung sia a kizeam, maimu thung ci hi. Maimu bang a zep thung veu zangh hi.

Numei te sam pheak zia
Nolai – Kawl sam vawt zia, a vekpi ngawm sia sungsang pheak ziou.
Ngak Nu – Sam bek ci a, maisang ziat le vei a khan, sam sawm to a, a tungpan a peal ngawl tu sawm na nei.
Samtok – A lu hum tung pan a nungsang teng, pot tuama, a nungsang tum tuam a, a kai sak sia sam tok kici hi.

Pasal nei sate- Ngaknu awng thong hi nawnngawl ci heak natu a sam bek sia, a pal a vawt hi. Ta a nei zawk ciang, a baa khen a, a nung sang a sia zong amai sang a ngawm hi.

A sam mun ni bek kikhen ta na lian a, hoi kisa hi

Mo kiten zia
Nidang lai in Nu le Pa kitenna sia, a nu le apa, kimeal he kideina taw teang hi ngawl in, akiteang tu te ii Nu le Pa veve thu kimna le ki deisakna taw kiteang sak hi. Phungkhawm maw kici khua dang vave khawng a kiteangsak om ahiman, kazi tu sia, kapasal tu sia bangbang te a hi katawm maw, kei sia sawn a hi him maw ci, ki pak ngawl hi.

Ta bang a kiteang te, a kip a kho natu in, a numei a nu a pa kung zuan kik te, tanu za nga nawnngawl hi. A inn teang te taw kiza kim sak a , ngauku sa, doai sa dadang te zong nesak nawnngawl hi. Biakna vok bang a ngo le, amate a tu sia, ak po ngaw sak hi. A thi ciang bangkuapi pan pusuak thei ngawl a, bangthang hong in, kipusua hi. A pua thet ciang zong, inn teak te a thi te a kivawt bang hi ngawl in inn ka, 2, 3 bang hawk a, tua inntang laite kilaklaw a, kikai sak hi.

Kimaai ngawl thakhatthu kivui, than kithen pai hi. A vui ciang zong kongpi pan pusuak thei ngawl in, kongpi thang hong keak a, tuak pan kipaipui hi.

Numei kong kansa anungsang zuan kik te sia, sulsong kici hi. Tabang khang zia he ngawl a, kanite khuadang ngual bangkua, hesuak huai mama te kamu a, pui tu kakithoai ciang ama uk ngawl het a, sulsongtu nu hi hong ci hi. Tasia sia, natna thina dong kamsiatna kithuak thei ci-na hi

Mo kidok te tenzia
Zitu a zong te in na, dokna zu thawl pia phot hi. A zu thawl sia zu thawl sang te in, a beta sung kidong a, a thukim tek le dokzu a mate sung, ne tek a, tua zawk na mo dok uh hong sang khu hi, ci za sak hi. Ta sia ciang a mo man tu khawng kidong a, vaihawm thukim tekna taw, a mo pui ni, a sum teng a mo pui kithiang sak hi.

A Mo nei te, a thukim bawle, a dok zu sia ne ngawl a, puakkik pai hi. A mo dong te in a dei kenkon le bangbang hi le thukim theina om tu ziam ci, a thuku dawp phot a, a suak thei tubang ahi le mai et tu kul khawng ahile zong mai etna vawt a, dokzu pia kik leleau hi.

Ki tenna tu akithu kimna mun a, TAMSI ci a, an neakna vawt a, Mo BE tu teng le Mo pui te teng ankuang uumna nei hi.

Mopoai Vawtna

A mo, Mote pa inn a thet zawk ciang, aak ngo a, phuisamna nei a, tua ni mihing tam an neakna a vawt sia, aak ngawtang kici hi. Aakngawtan ni sia, than taw phutun kidemna ci khawng ngual nop theina tu, kivawt hi.

KAM VAI THAAK NA
Ih taang ngeina, ngual taw a kibang ngawl te ahizong ngual taw kibang ih nei te in, minam tuam, Sizang mi ih hina (ih identity) Hui sung zung nei ngawl vansam bang hingawl in, pianna le suana zung kho kinei cina hi.

Zungnei a phatna sontengatna. Chin Usii member Capt. Tin Zam a zi thi a, Lt. Col. Put Pa in Falam pan Lumbang dong pai valeng sia Whisky thawl khat taw siatbat hi. A zukam nam zawk ciang, Lt. Col Put Pa in, kiteal natu mee hong kipiak sak lai in, Colonel pipi pia ngawl a, banghang Major Son Ko Lian mee pia ni ziam” aci ciang, nang zung nei ngawl ni hi Kei zung anei Major Son Ko Lian sia, kapiak nop kapiak hi a ci ciang zu neak zong man ngawl lai tai san pai hi.

Sizang numei te sia kitek mama ahi bangma a pasal neina zong nana taktai mama hi. AD 1360 Sizang ngaknu Kim Sai sia Sukte Hausa Pu Mang Tun tapa nobel Pu Mang Piang zi a, nana teang a, Sizang nauzaw inn lua a na son papui ciang, a tapa lianbel Pu Cin Thang inn tuan sak in, tua hun pan kipan 1980 dong nauzaw innluana na zangsak thei hi. Buanman Pu Hau Kam tanu Pi Kam Vung sia Sukte Hausa Pu Khan Thuam zi, nu te pa te tetek thukimna taw ana ten hu in Poai ngal ih suataakna, nana om mama hi. Ngaknu le tangval kilawmta a, teanna na hi ngawl het hi Nu te Pa te tetek ih lungkimna taw kiteenna in, thupha tam mama ngana hi.

Hun kilaina zui in, ngeina haksa lei te sia, kikhekheal hi. Japan ngal hun ciang, niik a sing lei ten sia, atual taw kilaih a, saniin ten sia kiphiat a, sam a tatuam vawt sia zong kitawlnga thei hi. Ahizong sungh le pu biak; sung sang te lungdam sak sia, thupha sanna hi tawntung lai hi. Tua ahiman khangno te in, na sunghtu napu tu te , na leitung Pathian a, nangaisut tu uh sia mangil heakvun.

Sizang mite ih nuntakna hamsa hang zong hi vak, ngancing siphu tung la to pai thei a, Kawlpi paam kuai dong siphu vanpua uk vaving thei a, tua son ngawl Japan ngal ma pek in, Siphu tung to vaving a, Tedim ah lawm heal zong kiom zo hi. Tu masia, nu le pa a kibang a, na ih sep theina, Japan ngal a numei thau toai, ngalsim tu ih pai paitheina tangpil ih ngal palna te, kiamsak zaw ngawl in, ih hanciam tato zawk natu kong hanthotna taw hi ih Sizang ngeina kong at hi.

U L. Tun Htawng

Note: Yangon Siyin Baptist Church, Silver Jubilee Magazine (2005) sung pan akilakik hi.


Nikonghong pan copy

Read More

ဒိန္ခ်ဥ္ဘာေၾကာင့္ ေသာက္သင့္သလဲ

Lactobacillus Acidophilus လိုမ်ိဳး သက္ရွိပိုးမႊားေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အက်ိဳးျပဳဘက္တီးရီးယား ေတြျဖစ္ၿပီး အစာေျခစနစ္ကို ေကာင္းမြန္ေစတဲ့အျပင္ ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာေရးအတြက္ပါ ေကာင္းမြန္ပါတယ္။ Probiotic ေခၚတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ အက်ိဳးျပဳ ဘက္တီးရီးယားေတြ ပါဝင္တဲ့ဒိန္ခ်ဥ္ Cheese ကိုစားၿပီး မီဆိုဟင္းခ်ိဳ ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ေအာက္ပါ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။

ကိုလက္စထေရာအဆင့္ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ျခင္း
ပဲပ႐ိုတင္းနဲ႔အတူ Probiotics ေတြစားေပးတာဟာ သင့္ရဲ႕မေကာင္းတဲ့ ကိုလက္စထေရာ LDL အဆင့္ကိုေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္ပါတယ္။ Wollongong တကၠသိုလ္မွ သုေတသီေတြရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ ပဲႏို႔ဒိန္ခ်ဥ္ေသာက္ ကိုလက္စထေရာအဆင့္ အနည္းငယ္ျမင့္မားေနတဲ့ အမ်ိဳးသားနဲ႔အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မေကာင္းတဲ့ ကိုလက္စထေရာအဆင့္ သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ခ်နိုင္ၿပီး ေသြးေၾကာေတြ က်န္းမာေရး ေကာင္းေစတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဝမ္းဗိုက္အဆီက်ျခင္း
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ကိုယ္ဝန္အေစာပိုင္းကာလ(ပထမသံုးလပတ္)အတြင္း Probiotics ေတြစေသာက္ထားပါက ကေလးေမြးၿပီး တစ္ႏွစ္အၾကာမွာ ဝမ္းဗိုက္မွာ အဆီေတြစုႏိုင္ေျခ နည္းတယ္လို႔ Finland မွ ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။ Probiotics အားျဖည့္ေဆးေတြဟာ အစာမွရရွိတဲ့ကယ္လိုရီကို စုပ္ယူမႈနည္းတာေၾကာင့္ အဆီအေနနဲ႔ စုမေဝးႏိုင္ဘူး လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ဆိုပါတယ္။ ဒီအက်ိဳးေက်းဇူးကိုရရွိဖို႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး။ သာမာန္လူေတြလည္း ရရွိႏုိင္ပါတယ္။

အစာေျခစနစ္ပိုေကာင္းျခင္း
Probiotic အားျဖည့္ေဆးေတြဟာ ဗိုက္ပြတာ၊ ေလထိုးတာေတြကိုသက္သာႏိုင္တယ္လုိ႔ျပင္သစ္မွေလ့လာမႈအသစ္ေတြအရ သိရပါတယ္။ အခ်ဥ္ေဖာက္ထားတဲ့ ႏို႔ကိုေန႔စဥ္ ေသာက္သူေတြရဲ႕ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ႏွစ္ပတ္အၾကာမွာ ပိုၿပီးအစာေျခႏိုင္ကာ ေလပြတာနဲ႔ ဗိုက္ပြတာသက္သာႏိုင္ေၾကာင္း ေလ့လာမႈအသိရပါတယ္။

ဓာတ္မတည့္မႈေလ်ာ့နည္းႏိုင္ျခင္း
ေန႔စဥ္ Probiotic ေသာက္ထားတဲ့ ရာသီဥတုကိုလိုက္ၿပီး ဓာတ္မတည့္မႈရွိသူေတြမွာ hay fever လကၡဏာ ရေစတဲ့ Antibodies Immunoglobulin E (Ig E) အဆင့္နည္းသြားကာ၊ ဓာတ္မတည့္မႈတံု႔ျပန္တာကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ Immunoglobulin G(Ig G) အဆင့္ေတြ ျမင့္တက္လာတာကို British မွသုေတသနျပဳသူေတြ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

Ref: Good Health


ေဆးဖက္၀င္ ဒိန္ခ်ဥ္အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား

လူသားမ်ားဧ။္ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ သဘာ၀အားျဖင့္ ကပ္ပါးပိုးအျဖစ္ရွိေသာ ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား
သည္၊လူ႔့ခႏၶာကို္ယ္တစ္ကိုယ္လံုးရွိဆဲ(လ္)အေရအတြက္ထက္ပင္ပိုမိုမ်ားျပားပါသည္။

အဆိုပါဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ားသည္ လူသားတို ့ဧ။္ က်န္းမာေရးအတြက္ ျပန္လွန္အက်ိဳးျပဳေပးေနေသာ လူသားမ်ားအတြက္ မရွိမ
ျဖစ္မိတ္ေဆြေကာင္းဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ားပင္ျဖစ္သည္။

၎တို ့သည္ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈဒဏ္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ မဆင္မျခင္စားေသာက္တတ္ေသာအေလ့အက်င့္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ပဋိဇီ၀ပိုးသတ္ေဆးမ်ားေသာက္သံုးေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္းေသေက်ပ်က္စီးသြားတတ္ၾကပါသည္။

ဒိန္ခ်ဥ္္တြင္ အဆိုပါ လူ ့အက်ိဳးျပဳဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ားသန္းေထာင္ႏွင့္ခ်ီ၍ပါ၀င္ရာ၊ တခ်ိဳ ့ေသာဆရာ၀န္မ်ားက ပဋိဇီ၀ေဆး
မ်ားသံုးစြဲျခင္းေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားေသာ မိတ္ေဆြေကာင္းဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား ျပန္လည္ရွင္သန္ပြားမ်ားေစရန္အတြက္ ဒိန္ခ်ဥ္္
ကိုစားသံုးရန္ညႊန္ၾကားတတ္ေပသည္။

သုေတသနပညာရွင္မ်ားဧ။္ ရာႏွင့္ခ်ီ၍ျပဳလုပ္ေလ့လာခဲ့ေသာ စမ္းသက္ခ်က္မ်ားအရ ဒိန္ခ်ဥ္သည္ ခႏၶာကို္ယ္ဧ။္ကို္ယ္ခံစြမ္းအား
(Immunity)ကိုတိုးျမွင့္ေစႏိုင္သည္။

အူလမ္းေၾကာင္းဧ။္က်န္းမာေရးကိုေကာင္းေစႏိုင္သည္။

LactoseIntolerance(ေခၚ)နိ႔့သၾကားဓာတ္မတည့္ျခင္းအားေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္သည္။

ဗီတာမင္မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ သတၱဳဓာတ္၊ အထူးအားျဖင့္ ကယ္(လ္)စီယမ္ႏွင့္ ပရိုတိန္းဓာတ္စေသာ အာပာာရဓာတ္မ်ား အမ်ားအျပားပါ၀င္သျဖင့္၊သြားႏွင့္အရိုးကိုလည္းခိုင္မာေစသည္။အသားအေရကိုလည္းၾကည္လင္၀င္းပေစသည္။

ထို ့ျပင္ ဒိန္ခ်ဥ္သည္ အမ်ိဳးသားက်ားေပာာ္မုန္း ထြက္မႈကိုအားေပးသျဖင့္၊ အသက္(၆၀)ေက်ာ္အမ်ိိဳးသားမ်ားတြင္ပင္ သားသမီးရတနာထြန္းကားေစႏိုင္ပါသည္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ားဧ။္ မိန္းမကိုယ္တြင္း၌သဘာ၀အေလ်ာက္ အက္ဆစ္ဓာတ္ျဖစ္ေနေစရန္ အက္စစ္ဒိုေဖးလပ္(စ္) (Acidophilus) (ေခၚ)ေကာင္းသည့္ဘက္တီးရီးယားမ်ားကညီမွ်ေအာင္ထိန္းခ်ဳပ္ေပးထားပါသည္။

ိ့ထို႔ေၾကာင့္ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ား၀င္ေရာက္ျခင္းမရွိေအာင္ကာကြယ္ေပးပါသည္္။

၎ဓာတ္မ်ိဳးကို ဒိန္ခ်ဥ္တြင္ေတြ ့ရွိရ၍၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားေန ့စဥ္ ဒိန္ခ်ဥ္တစ္ဖန္ခြက္ေသာက္ျခင္းျဖင့္၊ မိန္းမကို္ယ္တြင္းမွတစ္ဆင့္
ကူးဆက္ပိုး၀င္ေရာက္ျခင္းကိုကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္းေလ့လာေတြ့ရွိရေၾကာင္းပါ......

http://khinmaungsoe11.blogspot.com/2011/11/blog-post_6257.html

Read More

“က်န္းမာေရးအတြက္ေကာင္းတဲ့ သံလြင္ဆီ”

သံလြင္ဆီ (Olive Oil) က ေသြးတြင္းရွိ ကိုလက္စထေရာလ္ “ဆိုး” ပမာဏကို ေလ်ာ့က် ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ ႏွလံုး က်န္းမာေရး အတြက္ ေကာင္းမြန္ေၾကာင္း သိထားၿပီး ျဖစ္တယ္။

ယခုအခါ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဖီလာဒယ္လ္ဖီးယားက သုေတသီတို႔ ျပဳလုပ္ တဲ့ ေလ့လာမႈတစ္ရပ္က သံလြင္ဆီ ထဲမွာ ျဒပ္ေပါင္းတစ္မ်ဳိးက စတီး႐ြိဳက္မဟုတ္တဲ့ အေရာင္က်ေဆးမ်ား (non-steroidal anti-inflammatory drugs, NSAIDs) (ဥပမာအားျဖင့္ အက္စ္ပရင္ႏွင့္ ibuprofen) လို အေရာင္က်ေစတဲ့ အာနိသင္ရွိေၾကာင္း ျပသခဲ့သည္။

ဒါ့အျပင္ အဲဒီေဆးေတြလို ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမ်ား ဒါမွမဟုတ္ အစာအိမ္ကို ဒုကၡေပးျခင္း မ်ား မရွိဘူး။ ဒီလိုေျပာလိုက္လို႔ သံလြင္ဆီထိုးေပးလုိက္ရင္ သင့္ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာကို ေပ်ာက္ကင္းေစမယ့္ သေဘာလား။ “ibuprofen ေဆးျပား ၂ခုစာ အာနိသင္ရရွိဖို႔ သင့္ အေနႏွင့္ သံလြင္ဆီ 500ml ကို ေသာက္ရမယ္။

ဒါကို ကၽြန္ေတာ္ မေထာက္ခံပါဘူး” လို႔ ေလ့လာမႈမွာ ပူးတဲြၫႊန္ၾကားသူ ေဒါက္တာ ေပါလ္ဘရက္စလင္က ေျပာပါတယ္။

သို႔ေပမယ့္ အေၾကာေရာဂါမ်ား၊ ကင္ဆာအမ်ဳိးအစား အခ်ဳိ႕ႏွင့္ သက္ႀကီးအရြယ္ ဦးေႏွာက္ ယိုယြင္းျခင္းမ်ား (dementias) ကဲ့သို႔ေသာ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ေရာဂါလကၡဏာတစ္ရပ္ အျဖစ္ ေရာင္ရမ္းျခင္း ခံစားရသူမ်ား သံလြင္ဆီႂကြယ္ဝတဲ့အစားအစာမ်ားကို စားပါက ေဝဒနာမ်ားကို သက္သာေစႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ Ref : Health Digest

Read More

သင့္မီးဖိုေခ်ာင္မွ ေရာဂါႏွစ္မ်ဳိးကုသႏိုင္ေသာ အစားအေသာက္မ်ား

၁.ဒိန္ခ်ဥ္ (Yogurt)
အစာေျခဖို႔အတြက္ အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္
- ဒိန္ခ်ဥ္မွာ ပါဝင္တဲ့ လူ႔အက်ဳိးျပဳ ဘက္တီးရီးယားေတြေၾကာင့္ အစာေျခမႈေကာင္းေစၿပီး ဝမ္းမွန္ေစပါတယ္။
သြားဖံုးေရာဂါအတြက္လည္း အသံုးဝင္ပါတယ္

ေန႔စဥ္ ဒိန္ခ်ဥ္ ၅၅ ဂရမ္စားတဲ့ လူႀကီးေတြဟာ ဒိန္ခ်ဥ္မစားတဲ့ သူေတြထက္ သြားဖံုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ သိသိသာသာ နည္းေၾကာင္း ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွ သုေတသန ျပဳလုပ္ခ်က္အရ သိရပါတယ္။ ဒိန္ခ်ဥ္မွာ ပါဝင္တဲ့ လက္တစ္အက္စစ္ဟာ သြားဖံုးေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ဘက္တီးရီးယားရန္မွ သြားဖံုးကို ကာကြယ္ေပးတာေၾကာင့္လို႔ ဆိုပါတယ္။

၂.သံလြင္ဆီ (Extra Virgin Olive Oil)
ကိုလက္စထေရာက်ဖို႔ အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္
- ေထာပတ္အစားထိုး အသံုးျပဳႏုိင္ၿပီး ဝမ္းဗိုက္အဆီေတြကို ေလ်ာ့သြားေစႏိုင္ပါတယ္။

အျမင္အာ႐ံုသန္စြမ္းဖို႔လည္း အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္
သံလြင္ဆီမွာပါဝင္တဲ့ အိုမီဂါသရီးဖက္တီး အက္စစ္ေတြဟာ အသက္အရြယ္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာမယ့္ မက္ကူလာ ပ်က္စီးယိုယြင္းမႈကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
သံလြင္ဆီကို အမ်ားဆံုး စားသံုးသူ (တစ္ပတ္ကို အနည္းဆံုး ထမင္းစားဇြန္း ခုနစ္ဇြန္း) ေတြဟာ သံလြင္ဆီတစ္ပတ္ကို ထမင္းစားဇြန္း တစ္ဇြန္းစာေတာင္ မစားသူေတြထက္ အသက္အရြယ္ေၾကာင့္ မက္ကူလာ ပ်က္စီးယိုယြင္းမႈျဖစ္ႏိုင္ေျခ ထက္ဝက္ခန္႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ တယ္လို႔ ၾသစေၾတးလ် တကၠသိုလ္မွ သုေတသီေတြက ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၃.အညိဳရင့္ေရာင္ေခ်ာကလက္ (Dark Chocolate)
ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါ ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အသံုးျပဳပါတယ္
- အညိဳရင့္ေရာင္ ေခ်ာကလက္ကို အပတ္စဥ္ အနည္းငယ္စားတာေၾကာင့္ ႏွလံုးနဲ႔ ေသြးေၾကာေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။

ေနေရာင္ေၾကာင့္ အေရျပားပ်က္စီးမႈမရွိေအာင္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္
အညိဳရင့္ေရာင္ ေခ်ာကလက္ဟာ အေရျပားကို ေနေရာင္ျခည္ကလာတဲ့ ဒုကၡေပးႏိုင္တဲ့ UV rays ဒဏ္မွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔ အေရျပားအလွအပဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ေခ်ာကလက္မွာ ပါဝင္တဲ့ Flavonoids နဲ႔ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္းေတြဟာ အေရျပားမွ အေရးေၾကာင္းေတြ မျဖစ္ေပၚေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ၿပီး ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕မႈမ်ားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့အေရျပားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းေအာင္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။
Ref : Good Health

Read More

မိႈမ်ားမ်ားစားပါက ရင္သားကင္ဆာ မျဖစ္ႏိုင္

လတ္ဆတ္ေသာမိႈမ်ား စားသံုးျခင္းသည္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခကို ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းေစေၾကာင္း သုေတသီမ်ားက ေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။

သုေတသန ေလ့လာမႈစစ္တမ္းမ်ားအရ ေန႔စဥ္မႈိစားသံုးျခင္းျဖင့္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ အဖုအႀကိတ္မ်ား ထြက္လာႏိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးလိုက္ေၾကာင္း သိရသည္။

မိႈအေျခာက္မ်ားတြင္ ရင္သားကင္ဆာ ကာကြယ္ႏိုင္မႈစြမ္းရည္ အနည္းငယ္က်ဆင္းေနတတ္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈကို (၅၀)ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်သာ ဟန္႔တားႏိုင္ခ်ိန္တြင္ လတ္ဆတ္ေသာမိႈမ်ားက (၆၄)ရာခိုင္ႏႈန္းထိ တားဆီးႏိုင္ေၾကာင္း တရုတ္သုေတသန ပညာရွင္မ်ားကေတြ႕ရွိခဲ့သည္။

ထိုရလဒ္ကို ဆက္လက္စီစစ္ၿပီးေနာက္ အခ်ိဳ႕ေသာ မိႈစားမ်ားသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ရင္သားကင္ဆာ ဟန္႔တားႏိုင္ေျခသည္ (၉၀)ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ထိုးတက္သြားေၾကာင္း ဆရာ၀န္မ်ားက ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။

ႏိုင္ငံတကာ ကင္ဆာဂ်ာနယ္တြင္ ေရးသားေဖာ္ျပမႈအရ မိႈစားျခင္းျဖင့္ ကင္ဆာကို တားဆီးႏိုင္ျခင္းဆိုသည္မွာ သက္ေသမရွိေသးဘဲ အတည္ျပဳခ်က္ လိုအပ္ေနေသးေၾကာင္း ပါရွိသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ဓာတ္ခြဲခန္း စမ္းသပ္ခ်က္မ်ားအရ မိႈအတြင္းရွိ ဓာတ္ပစၥည္း်ားသည္ ကင္ဆာျဖစ္ေစသည့္ အႀကိတ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးတတ္သည့္ ဂုဏ္သတၱိ အထင္အရွားရွိေနၿပီး လူ၏ကိုယ္ခံစြမ္းအား စနစ္တစ္ခုလံုးကို လံႈ႕ေဆာ္ေပးေၾကာင္း သိရွိလာရသည္။

အျခားအေထာက္အထားမ်ားအရ မိႈသည္ ရင္သားကင္ဆာ တိုက္ဖ်က္မႈ ေဆး၀ါးမ်ားႏွင့္ အာနိသင္အတူတူရွိၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ Oestrogenဟိုမုန္းမ်ား ထြက္လာျခင္းကို ပိတ္ပင္ေပးေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

ကယ္လီဖိုးနီးယားမွ ပညာရွင္မ်ားသည္ ၿပီးခဲ့ေသာလအတြင္းက တစ္ေန႔မိႈႏွစ္ႀကိမ္စားပါက တစ္လအတြင္း ကင္ဆာတားဆီးႏိုင္မႈ သဘာ၀စြမ္းရည္ သိသိသာသာ တိုးျမင့္လာေၾကာင္း ေထာက္ခံထားၾကသည္။

ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံရွိ အေနာက္ဩစေၾတးလ် တကၠသိုလ္က စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိမႈအရ ၿဗိတိန္တြင္ ႏွစ္စဥ္အမ်ိဳးသမီး (၄၀၀၀၀)မွ် ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားခ်ိန္တြင္ တရုတ္ႏွင့္ အေရွ႕ဖ်ားေဒသႏိုင္ငံမ်ားမွ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားသူ အမ်ိဳးသမီးဦးေရ က်ဆင္းလာမႈၾကား အဓိကကြာျခားမႈမွာ မိႈစားသည့္ အေလ့အထပင္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ မိႈမ်ားမ်ားစားသည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ကင္ဆာႀကိတ္မျဖစ္ႏိုင္ဟုပင္ သတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း သုေတသီမ်ားကဆိုသည္။ ေဆးပညာဆိုင္ရာ သုေတသန စာတမ္းတစ္ခုကလည္း မိႈပမာဏမ်ားျပားစြာ စားသုံးေလေလ၊ ကင္ဆာျဖစ္ၿပီးႏွင့္ မျဖစ္ခင္ အေျခအေနႏွစ္ခုလံုးအတြက္ အက်ိဳးရွိေလေလဟု ေဖာ္ျပထားေၾကာင္း သတင္းရရွိသည္။

Source: MailOnSunday

Read More

အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီ

အဆုပ္ေရာဂါကာကြယ္ရန္အတြက္ အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီစားသုံးသင့္

အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီစားသံုးျခင္းသည္ အဆုတ္အတြက္ အေထာက္အကူျပဳေၾကာင္းသိရွိရသည္။
ေနာက္ဆံုးေတြ႕ရွိေသာ သုေတသနရလဒ္မ်ားအရ အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီတြင္ပါရွိေသာ ဓာတ္တစ္မ်ိဳးမွာ အဆုတ္၏ခံႏိုင္ရည္အားကုိ တိုးျမွင့္ေပးသည္ဟု ေဖာ္ျပလ်က္ရွိသည္။

ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံတြင္ ႏွစ္စဥ္လူ(၃၀၀၀၀)ခန္႔မွာ စီးကရက္အလြန္အမင္း ေသာက္သံုးမႈေၾကာင့္ အဆုတ္ေရာဂါမ်ားျဖစ္ပြားၿပီး ေသဆံုးလ်က္ရွိေနသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ဆာလ္ဖိုရာပိန္းေခၚ ဓာတ္တစ္မ်ိဳးမွာ အဆုတ္အတြင္းရွိ ေရာဂါကာကြယ္ေသာဆဲလ္မ်ားကို ပိုမိုလႈပ္ရွားအသက္၀င္ေစသည္ဟု ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ထိုဓာတ္မွာ အစိမ္းေရာင္ ပန္းေဂၚဖီတြင္ ၾကြယ္၀စြာပါရွိသည္။

NRF2ဟုေခၚေသာ မ်ိဳးဗီဇဆဲလ္မွာ အဆုတ္အတြင္း အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ေသာ ပမာဏကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ၿပီး ထိုဆဲလ္မ်ားကို ႏိုးၾကားေစမည့္ လံႈ႔ေဆာ္မႈမ်ိဳးအား အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီတြင္ပါ၀င္သည့္ ဆာလ္ဖိုရာပိန္းက လုပ္ဆာင္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း ဂၽြန္ေဟာ့ပ္ကင္းတကၠသိုလ္မွ သုေတသနအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕က ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံထုတ္ Respiratory and Critical Care ေဆးပညာဂ်ာနယ္တြင္ ေရးသားေဖာ္ျပထားမႈအရ အဆုတ္တြင္းညစ္ညမ္းမႈမ်ားႏွင့္ အဆုတ္ကင္ဆာေရာဂါမ်ားအား ကာကြယ္ႏိုင္ရန္အတြက္ အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီအား မ်ားမ်ားစားသံုးရန္ တိုက္တြန္းထားေၾကာင္း ပါရွိသည္။

သိပၸံပညာရွင္မ်ားအေနႏွင့္ အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီျဖင့္ အဆုတ္ေရာဂါမ်ား၏ ၿခိမ္းေျခာက္လာမႈအား တြန္းလွန္သြားႏိုင္မည္ဟု ယံုၾကည္ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ အဆုတ္က်န္းမာေရးဌာန ေျပာေရးဆိုခြင့္ရ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးက ယခုေတြ႕ရွိမႈမွာ အလြန္အေရးပါေသာ စြမ္းေဆာင္မႈတစ္ခုဟု ေျပာဆိုသြားသည္။

၎က အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီတြင္ လူသားတို႔၏က်န္းမာေရးအား အေထာက္အကူျပဳေစႏိုင္ေသာ သဘာ၀ျဒပ္ေပါင္းမ်ား ပါရွိသည္ကို ေယ်ဘူယသိရွိၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း အဆုပ္ေရာဂါမ်ားအတြက္ အလြန္အစြမ္းထက္သည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ ဖန္တီးႏိုင္မည္ဟု သေဘာမေပါက္ခဲ့ေၾကာင္းေျပာၾကားသြားသည္။ Source: BBC



ပန္းေဂၚဖီစိမ္းမွ ျဒပ္ေပါင္းက ရင္သားကင္ဆာကို ဟန္႔တားႏိုင္

ပန္းေဂၚဖီစိမ္း (Broccoli) မွာ ပါဝင္တဲ့ ျဒပ္ေပါင္းတစ္မ်ဳိးဟာ ကင္ဆာက်ိတ္ေတြ ႀကီးထြားမႈကိုျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကဆဲလ္ေတြကို ဟန္႔တားႏိုင္ေၾကာင္း အေမရိကန္ သုေတသီေတြက ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

ကင္ဆာစတမ္းဆဲလ္ေတြ (Cancer Stemcells) ဟာ အေရအတြက္နည္းေပမယ့္ ကင္ဆာျပန္ျဖစ္တာနဲ႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔တာအတြက္ အဓိကေသာ့ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ မီခ်ီဂန္ တကၠသိုလ္မွ သုေတသီေတြက ပန္းေဂၚဖီစိမ္းမွာပါတဲ့ Sulforaphane လို႔ေခၚတဲ့ ျဒပ္ေပါင္းဟာ ကင္ဆာက်ိတ္အသစ္ေတြ ျဖစ္ေပၚမႈကို တားဆီးထားၿပီး ကင္ဆာစတမ္းဆဲလ္ေတြကို သတ္ပစ္တာ ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ Sulforaphane ဟာ ကင္ဆာေရာဂါအေပၚမွာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္ဆိုတာကို အရင္ကတည္းက သိၿပီးသားပါ။

ဒါေပမယ့္အခုသုေတသနကSulforaphaneရဲ႕ရင္သားကင္ဆာစတမ္းဆဲလ္ေတြကိုဆန္႔က်င္ႏိုင္တဲ့အာနိသင္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ Sulforaphane ေတြဟာ အဓိကက်တဲ့ ကင္ဆာစတမ္းဆဲလ္ေတြကို ဦးတည္တုိက္ခိုက္ၿပီး ကင္ဆာေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ္ ဒါမွမဟုတ္ ကုသႏိုင္မယ္လို႔ သုေတသီေခါင္းေဆာင္ Duxin Sun က ဆုိပါတယ္။

သုေတသီေတြက ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ေနတဲ့ ႂကြက္ေတြကို ပန္းေဂၚဖီစိမ္းမွ ထုတ္ထားတဲ့ Sulforaphane ျဒပ္ေပါင္းေတြ ထုိးသြင္းခဲ့ရာ သာမန္ဆဲလ္ေတြအေပၚမွာ အာနိသင္ နည္းနည္းေလးသာရွိၿပီး ကင္ဆာဆဲလ္ေတြကိုသာ သိသိသာသာ ေလ်ာ့က်သြားေစတာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကင္ဆာက်ိတ္အသစ္ေတြလည္း ထပ္မံမျဖစ္ေပၚႏိုင္ေတာ့ တာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။
Ref : Good Health


မွတ္ဉာဏ္ ထက္သန္ေစခ်င္လွ်င္ ပန္းမုန္လာစိမ္းကုိ စားပါ
တခ်ဳိ႕ေသာ အသီးႏွင့္ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ား စားသုံးျခင္းျဖင့္ လူတုိ႔၏ မွတ္ဉာဏ္ကုိ ျမင့္မားေစႏုိင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္ဟု ၿဗိတိသွ်သုေတသီမ်ားက ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားလုိက္သည္။

အဆုိပါ ေတြ႕ရွိခ်က္သည္ အယ္လ္ဇုိင္းမား ေရာဂါကာကြယ္ေရးႏွင့္ ကုသေရးသီအုိရီမ်ားကုိ သိပၸံနည္းက် အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစၿပီး အက်ဳိးေက်းဇူး လြန္စြာ ရွိေစသည္ဟု ၿဗိတိသွ်ေတာ္ဝင္ ေဆးဝါးအဖြဲ႕ႀကီးက ေျပာဆုိသည္။

ပန္းမုန္လာစိမ္း (Broccoli) အာလူး၊ လိေမၼာ္သီး၊ ပန္းသီးႏွင့္ မုန္လာဥမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ ဓာတ္တစ္မ်ဳိးသည္ ထုိေရာဂါကုသ ေဆးဝါးမ်ားတြင္ပါဝင္ေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားႏွင့္ အာနိသင္တူညီၿပီး ပန္းမုန္လာစိမ္း (Broccoli) တြင္ အမ်ားဆုံးေတြ႕ရသည္ဟု အဂၤလန္ႏုိင္ငံ၊ မန္ခ်က္စတာၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပသည့္ ၿဗိတိသွ်ေဆးဝါးကြန္ဖရင့္တြင္ လန္ဒန္တကၠသိုလ္ လက္ေအာက္ခံ ဘုရင့္ေကာလိပ္ King's Collegeမွ တင္သြင္းေသာ စာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသည္။

သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိေသာ အယ္လ္ဇုိင္းမားေရာဂါမွာ မွတ္ဉာဏ္ကုိ ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး ထိေရာက္ေသာ ကုသမႈေဆးဝါးမရွိေသးေပ။ အဆုိပါေရာဂါသည္ ဦးေႏွာက္ရွိ အေတြးစိတ္ကူး မွတ္ဉာဏ္ႏွင့္ ဘာသာစကား မွတ္သားရာေနရာတုိ႔ကုိ ပ်က္စီးေစၿပီး နိစၥဓူဝအလုပ္မ်ားကုိပင္ ထိခုိက္ေစသည္။ အဆုိပါေရာဂါတြင္ နာဗ့္ေၾကာခ်င္းဆက္သြယ္မႈ အင္ဇုိင္းအားဖ်က္ဆီးသည့္ ACTH အာနိသင္ကုိ တားဆီးႏုိင္ေသာ ဓာတုပစၥည္းပုံစံမ်ဳိးသည္ အခ်ဳိ႕ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ားတြင္ပါဝင္သည္ဟု ေယဘုယ်အားျဖင့္ ယခင္က သိၾကေသာ္လည္း တိတိက်က် ေလ့လာမႈဟူ၍ မရွိခဲ့ေပ။

လန္ဒန္ဘုရင့္ေကာလိပ္မွ တင္သြင္းေသာ ယခုစာတမ္းမူ အဆုိပါ ဓာတ္အာနိသင္သည္ အထက္ပါ အသီးႏွင့္ဟင္းသီးဟင္းရြက္ ၅မ်ဳိးတြင ပါဝင္ေၾကာင္း တိက်ေသခ်ာစြာ ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္သည္။အဆုိပါ ဓာတ္ပစၥည္းသည္ ပန္းမုန္လာစိမ္း (Broccoli) တြင္ အမ်ားဆုံးပါဝင္ၿပီး မည္သည့္ဓာတ္ဆုိသည္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ရန္အတြက္ ဆက္လက္၍ သုေတသနျပဳမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရဦးမည္ ျဖစ္သည္။ အဆုိပါ ဓာတ္ပစၥည္းမွာ ေဂၚဖီထုပ္အုပ္စုဝင္ အသီးအႏွံမ်ားတြင္ ေတြ႕ရတတ္ေသာ ဂလူကုိဆီႏုိလိတ္ ဓာတ္ပစၥည္း ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရွိသည္။

Ref: The Star ( from: အခြင့္အလန္းဂ်ာနယ္မွ )

Read More

အခ်ိဳ မွဳန္႔ေခၚ အႏၱရာယ္မွဳန္႔အေၾကာင္း

ေန႔တိုင္းစားေနၾကတဲ့ အခ်ိဳမွဳန္႔ေခၚ အႏၱရာယ္မွဳန္႔အေၾကာင္း

ျပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းက ျပည္တြင္းက ဂ်ာနယ္စာမ်က္ႏွာေတြ၊ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္ စည္ပင္သာယာေရး ေကာ္မတီနဲ႔ အစား အေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါး ကြပ္ကဲေရးအဖြဲ႔ (FDA) တို႔ ပူးေပါင္းျပီး အေၾကာ္ လုပ္ငန္းေတြ အေၾကာ္မ်ိဳးစံု ေၾကာ္တဲ့ ေနရာမွာ ေရသန္႔ဘူးေတြ ဆီထဲ ထည့္ေၾကာ္ မေၾကာ္ လိုက္စစ္ျပီး ေၾကာ္တာ စစ္ေဆးေတြ႔ရွိရင္ စည္ပင္သာယာ ဥပေဒနဲ႔ေရာ FDA ဥပေဒနဲ႔ပါ ႏွစ္မ်ိဳး အေရးယူ သြားမယ္ လို႔ ဖတ္လိုက္ရလို႔ ၀မ္းသာမိပါတယ္။ ေရသန္႔ဘူးေတြဟာ ဓာတုနည္းနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေပၚလီမာ ပလတ္စတစ္ ေတြျဖစ္လို႔ ဒါေတြကို အပူခ်ိန္ျမင့္မားတဲ့ ဆီပူပူထဲမွာ ထည့္ေၾကာ္ မယ္ဆိုရင္ ပလတ္စတစ္ ေတြထဲက Bisphenol-A (BPA) အပါအ၀င္ အဆိပ္ျဒပ္ ေပါင္းမ်ားစြာ ထြက္လာျပီး အေၾကာ္ေတြထဲ စိမ့္၀င္သြားပါတယ္။

ဒါေတြကို ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် စားမယ္ဆိုရင္ လူသားေတြရဲ့ အာရံုေၾကာစနစ္ နဲ႔ မ်ိဳးပြားစြမ္းရည္ကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္ႏိုင္ျပီး ဆီးအိမ္ကင္ဆာ အပါအ၀င္ ကင္ဆာေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အႏၱရာယ္ ရွိတဲ့ ေရသန္႔ဘူးေတြ အေၾကာ္စံုေတြထဲကို ဘာလို႔ ထည့္ေၾကာ္ ၾကရတာလဲ ဆိုေတာ့ အဲလိုေရသန္႔ဘူး ထည့္ေၾကာ္ထားတဲ့ အေၾကာ္ဟာ အထူးၾကြပ္မြေနျပီး အဲလို ၾကြပ္ရြ စားေကာင္းမွဳကလဲ အရမ္းကို တာရွည္ခံတယ္လို႔ အေၾကာ္လုပ္ငန္းအကူ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ေျပာျပခဲ့ဖူးပါတယ္။

အဲဒီလို လုပ္ရပ္ေတြကို အေၾကာ္ဖိုေတြနဲ႔ ႏွစ္ျပန္ေၾကာ္ လုပ္ငန္းအခ်ိဳ႕က လုပ္ကိုင္ ေနတယ္လို႔ အတည္ မျပဳႏိုင္ေသးတဲ့ သတင္းေတြအရ ၾကားသိေနရတာ ၾကာပါျပီ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို ၀ိသမေလာဘနဲ႔ စီးပြားရွာတဲ့ လုပ္ရပ္ကို လိုက္လံစစ္ေဆးျပီး အျပစ္ေပး တားဆီးႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္လွသလို ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးကို ဦးစားေပး ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆး၀ါးဆိုင္ရာ ဥပေဒေတြ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ အခိုင္အမာ ရွိလာပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလိုက္ပါတယ္။

ေရသန္႔ဘူး ကိစၥအတြက္ ၀မ္းသာရေပမယ့္ ကြ်န္ေတာ္ ေနာက္ထပ္ ဘ၀င္မက်ျဖစ္ေနလို႔ တင္ျပခ်င္တဲ့ အခ်က္က အခ်ိဳမွဳန္႔ ပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ သိသေလာက္ ကေတာ့ ယေန႔ကမၻာေပၚမွာ အခ်ိဳမွဳန္႔ကို ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ စားသံုးေနတဲ့ ႏိုင္ငံဆိုလို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံတည္း ရွိမလားပဲ။ ေသခ်ာတာကေတာ့ အခ်ိဳမွဳန္႔ထုတ္ျပီး ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံကို တင္သြင္းေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ အခ်ိဳမွဳန္႔ လံုး၀မစားၾကဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။

ဒီလို ေဘးအႏၱရာယ္ ရွိတယ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္က ေၾကျငာထားေပမယ့္ အခ်ိဳမွဳန္႔ အရသာကို ျပည္သူေတြ စြဲေနလို႔ ဆက္သံုးေနၾကတာ မျဖစ္သင့္ ေတာ့ပါဘူး၊ ျဖတ္သင့္ပါျပီ။

အဆိုးဆံုးကေတာ့ သူ႔အရသာနဲ႔သူ ဆိမ့္ေမႊးၾကြပ္ရြေနတဲ့ ျမန္မာ့ရိုးရာ ႏွစ္ျပန္ေၾကာ္မ်ား ထဲမွာ အခ်ိဳမွဳန္႔ေတြ အတံုးလိုက္ အခဲလိုက္ ထည့္ေနတဲ့ ကိစၥပါပဲ။ ျပည္သူေတြဘက္က ေတာင္းဆိုတာလည္း မဟုတ္ဘဲနဲ႔၊ အဲဒီေလာက္လဲ ထည့္စရာ မလိုဘဲနဲ႔ကို ကိုယ့္အေၾကာ္စံု အေရာင္းသြက္ေရး အတြက္ ျပည္သူေတြ အခ်ိဳမွဳန္႔အႏၱရာယ္ မ်ားမ်ားေတြ႔ပေစ ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါတယ္။ (တခ်ိဳ႔ဆို အခ်ိဳမွဳန္႔နဲ႔ မဆိုင္တဲ့ လက္ဖက္ရည္၊ ပူတင္း၊ ေရႊၾကည္ စတဲ့ စားစရာေတြမွာပါ ထည့္ေနၾကတာ အသိဥာဏ္ မဲ့ရာ ေရာက္ပါတယ္)

အခ်ိဳမွဳန္႔ ဆိုတာ ဘာလဲ။

• ေရရွည္ မွန္မွန္ စားသြားရင္ ဒီေလာက္ အႏၱရာယ္ မ်ားပါတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်ိဳမွဳန္႔ဆိုတာ Mono-Sodium Glutamate (MSG) လို႔ေခၚတဲ့ ျဒပ္ေပါင္းတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ Glutamic Acid လို႔ေခၚတဲ့ Amino Acid တစ္မ်ိဳး ပါ၀င္ျပီး စားစရာထဲ ထည့္လိုက္ရင္ Free Glumate ေတြ အျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲသြားကာ အစား အေသာက္ေတြရဲ့ အရသာကို ဓာတုနည္းနဲ႔ လွ်ာေပၚမွာ ဆပြားတိုးေပး လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အခ်ိဳမွဳန္႔ဟာ ဟင္းခတ္ပစၥည္းတစ္ခု ဟုတ္ပါသလား

• ပံုမွန္သံုးသင့္တဲ့ ဟင္းခတ္ အေမႊး အၾကိဳင္တစ္ခု လံုး၀မဟုတ္ပါ။ နည္းနည္းစားစား မ်ားမ်ားစားစား ေရရွည္ စားရင္ အႏၱရာယ္ကေတာ့ ရွိတာပါပဲလို႔ ပညာရွင္မ်ားက ေျပာၾကားပါတယ္။ Good Manufacturing Practice (GMP) လို႔ေခၚတဲ့ ကမၻာ့အဆင့္ ထုတ္လုပ္မွဳ စနစ္ေကာင္း (GMP စနစ္) ရဲ့ အစား အေသာက္ေတြ ထုတ္လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ အခ်ိဳမွဳန္႔ လံုး၀ မပါပါဘူး။

အခ်ိဳမွဳန္႔ကို ေရရွည္ပံုမွန္ စားသံုးသြားရင္ ဘာဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိလာႏိုင္မလဲ

• (၁)ဆီးခ်ိဳ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးတဲ့ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္း (Insulin) ရဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမွာ အေႏွာင့္ အယွက္တစ္ရပ္ ျဖစ္ေစလို႔ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ေစဖို႔ ေကာင္းေကာင္း အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။

• (၂) အစာ အလြန္အကြ်ံ စားခ်င္စိတ္ကို တိုးပြား ျဖစ္ေပၚေစသလို အ၀လြန္ျခင္းကို တားဆီးေပးတဲ့ ေဟာ္မုန္းမ်ားကိုပါ ပိတ္ဆို႔လို႔ အ၀လြန္ျခင္းကို ဖိတ္ေခၚပါတယ္။ အ၀လြန္ျခင္း ေရာက္လာရင္ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ စတဲ့ အေဖာ္ အေပါင္းေတြပါ ပါလာပါလိမ့္မယ္။

• (၃) ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ေတြကို ျမန္ျမန္ ပ်က္စီးယိုယြင္း ေစပါတယ္။ မွတ္ဥာဏ္ကို အရြယ္မတိုင္ခင္ ေပ်ာက္ဆံုးေစျပီး ေမ့တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြ ျဖစ္ေစဖို႔ အလားအလာ အရမ္း မ်ားေစပါတယ္။ အခ်ိဳမွဳန္႔ကို ေမြးကင္းစ ကတည္းကေန စျပီး စားတဲ့ ကေလးေတြမွာ ဥာဏ္ရည္ပိုင္း ယုတ္ေလ်ာ့မွဳ ရွိတာကို ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

• (၄) ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာ အခ်ိဳမွဳန္႔ သံုးစြဲမွဳကို လံုး၀ျဖတ္ေတာက္ ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ေၾကျငာခ်က္ေတြ ဥပေဒေတြ အလန္႔တၾကား ထုတ္ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ဂ်ာမန္က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြ ဘာေတြ႔ရလို႔လဲ ဆိုတာ စာဖတ္သူတို႔ သိပါသလား။ အခ်ိဳမွဳန္႔ စားတဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြ ေမြးလာတဲ့ ကေလးေတြဟာ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္း စြမ္းရည္က်ဆင္း၍ မတိုးေတာ့ျခင္း (Insulin-resistant) ေမြးရာပါ ျဖစ္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ ဒီကေလးေတြဟာ ၾကီးလာရင္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ဖြ႔ံျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြရဲ့ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ပြားႏွဳန္း ျမင့္မားေနတဲ့ အခ်က္ေတြထဲက တစ္ခု အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။

• (၅) ေနာက္တစ္ခ်က္က ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ေတြ အခ်ိဳမွဳန္႔စားတဲ့ အက်င့္ေၾကာင့္ ေမြးလာတဲ့ ကေလးေတြရဲ့ medulla oblongata, thalamus, or hypothalamus ဆိုတဲ့ ဦးေႏွာက္ အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ ရွိတဲ့ အာရံုေၾကာဆဲလ္ေတြကို ပ်က္စီးေစပါတယ္။ ဒီေနရာေတြဟာ အစားအေသာက္ စားခ်င္စိတ္ကို အဓိက ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ဧရိယာေတြ ျဖစ္လို႔ ဒီလို ကေလးေတြဟာ ၾကီးလာရင္ အစားအေသာက္ အလြန္အကြ်ံစားတဲ့ အက်င့္ ရွိကာ အ၀လြန္ျပီး ေရာဂါေတြ ထူေစတတ္တာ ကမၻာ တစ္၀န္း ေလ့လာေတြ႔ရွိ ထားပါတယ္။(ဒါဟာ အခ်ိဳမွဳန္႔ကေပးတဲ့ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး/လူမွဳေရး ၀န္ထုပ္၀န္ပိုး (National Health/Social Burden) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခ်ိဳမွဳန္႔ ၀ယ္ယူတင္သြင္းရတဲ့ အတြက္ ႏိုင္ငံနဲ႔လူမ်ိဳး အက်ိဳးရွိေစမယ့္ တျခားအရာေတြ ၀ယ္ယူဖို႔ ႏိုင္ငံျခားေငြ ေလ်ာ့ေစလို႔ တိုင္းျပည္အတြက္လဲ နစ္နာပါတယ္)

• (၆) မ်ိဳးပြားစြမ္းရည္ က်ဆင္းျခင္း၊ သားသမီးရႏိုင္စြမ္း က်ဆင္းျခင္းေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ Chinese Restaurant Syndrome ေခၚ တရုတ္ စားေတာ္ဆက္ ေရာဂါစု ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါစုဟာ အခ်ိဳမွဳန္႔ လြန္ကဲစြာ ပါတဲ့ အစားအေသာက္ စားျပီးျပီးခ်င္းမွာ မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္း နဲ႔ တစ္ကိုယ္လံုးမွာ အနီစက္ေတြ ထြက္လာျခင္း၊ ေခါင္းအရမ္း ထိုးကိုက္ျခင္း၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ မ်က္ႏွာမွာ တင္းၾကပ္ ေနတယ္လို႔ ခံစားရတတ္ျခင္း၊ ေမးလွဳပ္ ပါးစပ္ဖြင့္ရတာ ေလးျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း၊ ခါးနာျခင္း စတာေတြ ခံစားရတတ္တဲ့ အခ်ိဳမွဳန္႔နဲ႔ ဓာတ္မတည့္တဲ့ ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။

• (၇) ပန္ကရိယေခၚ မုန္႔ခ်ိဳအိတ္ေရာင္ ေရာဂါ အပါအ၀င္ ကိုယ္တြင္းကလီစာ တစ္ခုခု ေရာင္ယမ္းတဲ့ ေရာဂါ ရွိေနသူေတြ၊ သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြ၊ စာသင္ၾကားေနတဲ့ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြ အထူးေရွာင္ၾကဥ္ သင့္ပါတယ္။

• (၈) လူအမ်ားစုက ဆားကအငန္ အခ်ိဳမွဳန္႔က အေပါ့ ဆိုျပီး တလြဲမွတ္ယူ ထားၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဆားထည့္လြန္လို႔ ငန္သြားရင္ အခ်ိဳမွဳန္႔မ်ားမ်ား ထပ္ထည့္ ပါတယ္။ အမွန္က ဆားက Sodium chloride၊ အခ်ိဳမွဳန္႔က Mono-Sodium Glutamate ျဖစ္လို႔ ႏွစ္ခုလံုး ဆိုဒီယမ္ (Sodium) ဆားဓာတ္ျဖစ္ကာ ႏွစ္ခု ျပိဳင္စားသံုးရင္ ေသြးတြင္း ဆိုဒီယမ္ ျမင့္တက္မွဳ အရမ္းမ်ား လာေစကာ ေသြးတိုး ေရာဂါကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးတိုးေရာဂါ ကာကြယ္ လိုသူမ်ားနဲ႔ ရွိသူမ်ားဟာ အခ်ိဳမွဳန္႔ကို အထူး ေရွာင္ၾကဥ္ သင့္ပါတယ္။

အခ်ိဳမွဳန္႔ စြဲလမ္းေနျခင္းကို ဘယ္လို ေလွ်ာ့ခ် အျမစ္ျဖတ္ၾကမလဲ

(၁) ေလွ်ာ့ခ်သံုးျခင္းျဖင့္ စတင္ပါ။ အခ်ိဳမွဳန္႔ဟာ အသားေတြရဲ့ အရသာကိုသာ ျမွင့္တင္ေပးတာ ျဖစ္လို႔ အသီးအႏွံေတြမွာ လံုး၀မသံုးပါနဲ႔။

• (၂) ေယဘုယ်လမ္းညႊန္ (General Guideline) အရ ေျပာရရင္ အစားအေသာက္ တစ္ကီလို (၂.၂ေပါင္) ကို အခ်ိဳမွဳန္႔ လက္ဖက္ရည္ ဇြန္းနဲ႔ တစ္ဇြန္းထက္ ပိုမသံုးပါနဲ႔။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ အႏၱရာယ္ နည္းတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

• (၃) ရယ္ဒီမိတ္ အစားအေသာက္ေတြ အားလံုးနီးပါးမွာ အခ်ိဳမွဳန္႔ ပါျပီးသားဆိုတာ သတိထားပါ။ ဘယ္ေတာ့မွ အခ်ိဳမွဳန္႔ ထပ္မထည့္ပါနဲ႔။

• (၄) ရယ္ဒီမိတ္ စားစရာေတြ ၀ယ္ရင္ ေလဘယ္လ္ ေပၚမွာ ပါတဲ့ အခ်ိဳမွဳန္႔ပါ၀င္မွဳ ပမာဏကို ရွာေဖြပါ။ အဆင့္အတန္းရွိတဲ့ အစား အေသာက္ တံဆိပ္ေတြ အားလံုးရဲ့ ပါ၀င္ဖက္ ပစၥည္းစာရင္း (Ingredient List) ရဲ့ ေအာက္ဆံုးမွာ အခ်ိဳမွဳန္႔ တကယ္သံုးထားရင္ သံုးထားေၾကာင္း ပမာဏ အတိအက် ပါပါတယ္။

• (၅) ရိုးရာ ဟင္းခတ္ အေမႊးအၾကိဳင္ေတြ (ဥပမာ ပုစြန္ေျခာက္၊ ငါးပိ စတာေတြ) ကို ျပန္လည္အစားထိုး သံုးသင့္ပါျပီ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ့ ေရွးအစဥ္အဆက္ ဘိုးဘြားမ်ားဟာ ထြားက်ိဳင္းသန္မာ ေရာဂါကင္းခဲ့တာ အခ်ိဳမွဳန္႔ မစားခဲ့ၾကတာလည္း ပါပါတယ္။ မူရင္း။ ။ Apytz

Read More

အစားအေသာက္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ ဓာတ္မ်ား

ေန႕စဥ္စားေသာက္ေနတဲ့ အစားေအသာက္ေတြထဲမွာ ဓာတ္တိုး ဆန္႕က်င္တဲ့ ဓာတု ျဒပ္ေပါင္း ျပည့္၀တဲ့ အစားအစာ antioxidant-rich meals ေတြပါ၀င္သလို အခ်ိဳဓာတ္မ်ားၿပီး ေသြးခ်ိဳကို ျမင့္မားသြားေစႏိုင္တဲ့ အစားအသာက္မ်ားလည္း ပါ၀င္ပါတယ္. . မိမိေန႕စဥ္ စားေသာက္ရာမွာ ဘယ္အစားအစာမွာျဖင့္ ဘယ္လိုဓာတ္မ်ိဳး ပါ၀င္တယ္ . . . . စားသင့္၊ မစားသင့္ က်န္းမာေရးနဲ႕ ကိုက္၊ မကိုက္ ခ်င့္တြက္ႏိုင္ဖို႕ဓာတ္သဘာ၀အုပ္စုအလိုက္ေဖာ္ျပလိုပါတယ္...

ေကာင္းေသာကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ပါ၀င္ေသာအစားအစာမ်ား(GoodCarbohydrates)

ကညြတ္ ၊ ပဲေတာင့္၊ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း၊ နက္ျပာေရာင္ ဘလူးဘယ္ရီသီး၊ ေဂၚဖီထုပ္၊ သံပရာမ်ိဳး၀င္အသီးမ်ား၊ သခြားေမႊးသီး၊ ကီ၀ီသီး၊ အစိမ္းေရာက္ရွိေသာ ဟင္းရြက္မ်ား၊ မက္မြန္သီး၊ သစ္ေတာ္သီး၊ မက္မန္းသီး၊ ေဒါက္ခြရြက္၊ ေကာ္ကဲ့သို႕ ခြၽဲပ်စ္မႈမရွိေသာ ဟင္းသီးဟင္းရြက္အမ်ိဳးမ်ိဳးစသည္တို႕ျဖစ္ပါတယ္. .

ဆိုးေသာကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ပါ၀င္ေသာအစားအစာမ်ား(BadCarbohydrates)
ငွက္ေပ်ာသီး၊ ေပါင္မုန္႕၊ မုန္လာဥ၀ါ၊ သၾကားပါေသာ ေကြကာအုပ္၊ ဂ်ံဳ၊ ေျပာင္း၊ အသီးေဖ်ာ္ရည္မ်ား ၊ သရက္သီး ၊ၾကက္ဥ၊ ႏြားနိဳ႕၊ ဂ်ံဳမႈန္႕ ေရာေမႊေၾကာ္ထားေသာ မုန္႕၊ သေဘာၤသီး ၊ အာလူး၊ ဆန္(ထမင္း)၊ သၾကား၊ အီတလီေခါက္ဆဲြေျခာက္ ၊ အိုးကင္းနွင့္ ဖုတ္ရေသာ မုန္႕ စသည္တို႕ျဖစ္ပါတယ္. .

ဓာတ္တိုးဆန္႕က်င္သည့္ဓာတုျဒပ္ေပါင္းျပည့္၀သည္အစားအစာမ်ား(AntioxidantBestBets)
ေထာပတ္သီး၊ ဘယ္ရီသီး၊ ငရုတ္ေကာင္း၊ သခြားေမႊးသီး၊ အစိမ္းရင့္ေရာင္ ရွိေသာ ဟင္းရြက္(ဥပမာ-ကိုက္လန္ရြက္) လိေမၼာ္သီးအေရာင္ (အ၀ါရင့္ေရာင္)ရွိသစ္သီးေဖ်ာ္ရည္မ်ား ၊ နာနတ္သီး ၊ဆာလ္မြန္ငါး (အစိမ္း၊ အကင္၊ အျပဳတ္) ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး တို႕ ျဖစ္ပါတယ္. .

Read More

ဆန္လံုးညိဳ စားပါ

ဆန္လံုးညိဳဆိုတာ စပါးရဲ႕ အေပၚဆံုး လႊာျဖစ္တဲ့ စပါးခြံအၾကမ္းကို ဖယ္ရွားထား တာကလြဲၿပီး ျဖဴေဖြးေအာင္ ဖြပ္မထား တဲ့ ဆန္ ျဖစ္ၿပီး ဆန္ရဲ႕သဘာဝအာဟာရတန္ဖိုးပ်က္စီးမႈအနည္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။

ဆန္လံုးညိဳကို ျဖဴေဖြး ေအာင္ ဖြပ္လိုက္တဲ့အခါ ဗီတာ မင္ B3 ၆၇ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ဗီတာမင္ B1 ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ဗီတာမင္ B6 ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ မဂၢနီးစ္တစ္ဝက္၊ ေဖာ့စ္ဖရပ္စ္ တစ္ဝက္၊ သံဓာတ္ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အမွ်င္ဓာတ္ အားလံုးနဲ႔ မရွိမျဖစ္ အဆီဓာတ္အားလံုး ေလ်ာ့ပါးပ်က္စီးသြားပါတယ္။

ဆန္လံုးညိဳကိုစားသံုးျခင္းျဖင့္က်န္းမာေရးအက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားစြာရရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။

Health Digest

Read More

ဆန္ျဖဴ ဆန္ေခ်ာ စားသံုးမႈမ်ားလွ်င္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္

နယူးေယာက္ ဇြန္ ၁၉ - ဆန္ျဖဴ ဆန္ေခ်ာအစား ဂ်ဳံၾကမ္းေပါင္မုန္႔ကို စားသံုးျခင္းျဖင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ သံုးပံုတစ္ပံု ေလ်ာ့က်ႏိုင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ က်န္းမာေရးစစ္တမ္း ေကာက္ယူသူမ်ားက ေျပာၾကားသည္။

ျဖစ္ပြားလာႏိုင္
ဆန္ျဖဴ ဆန္ေခ်ာ မ်ားမ်ား စားသံုးျခင္းေၾကာင့္ ေသြးထဲတြင္ သၾကားဓာတ္ မ်ားလာၿပီး ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္ေၾကာင္း ဟားဗတ္ တကၠသိုလ္မွ သုေသသီမ်ားက ေျပာၾကားသည္။ ဆန္လံုးညိဳႏွင့္ အျခားေသာ ဂ်ဳံႏွင့္ လုပ္ေသာ အစားအစာမ်ားသည္ ဂလူးကို႔စ္ပါဝင္မႈ နည္းသျဖင့္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ အစားအစာမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ၎တို႔က ေျပာၾကားသည္။

ေလ့လာေတြ႕ရွိ
အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ဆန္ျဖဴဆန္ေခ်ာ စားသံုးေသာ လူႏွစ္သိန္းနီးပါးကို ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အဆင့္(၂)ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနမႈအေပၚ အေျခခံလ်က္ သုေတသနျပဳ ေလ့လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တစ္ပတ္လွ်င္ ဆန္ျဖဴ ဆန္ေခ်ာ ဂရမ္၁၅၀ စားသံုးသူမ်ားထက္ တစ္လ လက္ဖက္ရည္ ပန္းကန္တစ္လံုးစာ စားသံုးသူမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရာ ဆန္ျဖဴ ဆန္ေခ်ာ စားသံုးမႈမ်ားသူမ်ားမွာ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ရန္ ၁၇ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမ်ားသည္ကို ေလ့လာ ေတြ႕ရွိ ရသည္ဟု ဆိုေပသည္။
Ref: New Light of Myanmar

Read More

က်န္းမာေရးေကာင္းေစေသာ အျဖဴေရာင္အစာမ်ား

အျဖဴေရာင္အစာေတြကို ေလွ်ာ့စားပါလို႔ ေျပာလိုက္ရင္ အခံြခၽြတ္ထားတဲ့ ဆန္ေတြ၊ ဂ်ံဳေတြနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့အစာေတြကို ဆိုလိုတာပါ။ အျဖဴေရာင္ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အေစ့အဆန္နဲ႔ အခံြမာအသီးေတြမွာ ေရာဂါကို တြန္းလွန္ႏိုင္တဲ့ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္း (anti-oxidants)ေတြ မ်ားစြာမပါဝင္ေပမယ့္ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ခံရႏိုင္ေျခနဲ႔ အျခားေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တဲ့ အစြမ္းေတြရိွေၾကာင္း ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

မုန္လာဥ(Turnip)
ခြက္တစ္ဝက္စာ မုန္လာဥမွာ ၁၈ ကယ္လိုရီသာ ပါဝင္ေပမယ့္ ကင္ဆာကို တြန္းလွန္ႏိုင္တဲ့ Glucosinolates ျဒပ္ေပါင္းေတြ မ်ားစြာပါဝင္ပါတယ္။

ပန္းေဂၚဖီ(Cauliflower)
ခ်က္ၿပီးသား ပန္းေဂၚဖီတစ္ခြက္စာမွာ အ႐ိုးသန္စြမ္းဖို႔လိုအပ္တဲ့ ဗီတာမင္ K ဟာ သင္ရဲ႕ေန႔စဥ္လိုအပ္ခ်က္ ပမာဏရဲ႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ပါဝင္ပါတယ္။

ၾကက္သြန္နီ(Onion)
Quercetin ေတြမ်ားစြာပါဝင္တဲ့အတြက္ အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးပါတယ္။

မုန္လာဥျဖဴ(Radish)
ခြက္တစ္ဝက္စာ မုန္လာဥျဖဴမွာ ကိုးကယ္လုိရီသာပါဝင္ပါတယ္။ ဗီတာမင္စီ မ်ားစြာပါဝင္တဲ့အတြက္ ခုခံအားစနစ္ ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။

ၾကက္သြန္ျဖဴ(Garlic)
ေသြးဖိအားေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တဲ့အျပင္ ကိုလက္စထေရာအဆင့္လည္း ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ကင္ဆာကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ အစြမ္းလည္း ရိွပါတယ္။

စိမ္းစားဥ(Parsnips)
အမွ်င္ဓာတ္နဲ႔ ဗီတာမင္ C မ်ားစြာ ပါဝင္ပါတယ္။ မတ္ပဲ တစ္ခြက္စာမွာ သင့္ရဲ႕ေန႔စဥ္အမွ်င္ဓာတ္လိုအပ္တဲ့ ပမာဏရဲ႕ ထက္ဝက္ခန္႔ ပါဝင္တဲ့အျပင္ အသားဓာတ္ ၁၄ ဂရမ္ ပါဝင္ပါတယ္။
Ref: Good Health

Read More

အရပ္ရွည္ေစမည့္ အစားအစာမ်ား

အရပ္ရွည္ျခင္းဟာ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇနဲ႔ အတုိင္းအတာ တစ္ခုအထိ သက္ဆုိင္ ေပမယ့္ အာဟာရျပည့္ျပည့္ဝဝ ရရွိမႈ အေပၚမွာလည္း အဓိက မူတည္ေနပါတယ္။ အရပ္ရွည္ဖုိ႔အတြက္ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးထြား ဖြံ႕ၿဖိဳးေနတဲ့အရြယ္ျဖစ္တဲ့ ကေလးဘဝနဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ဘဝမွာ အာဟာရ လံုေလာက္ေအာင္ ရရွိဖို႔ အလြန္အေရးႀကီး ပါတယ္။

ပ႐ိုတင္း၊ ဗီတာမင္နဲ႔ သတၱဳဓာတ္ႂကြယ္ဝတဲ့ အစားအစာေတြဟာ အရပ္ရွည္ျခင္းနဲ႔ အဓိကသက္ဆုိင္တဲ့ ႀကီးထြားေဟာ္မုန္း (Growth Hormone) ကိုျမႇင့္တင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။

သုေတသနေတြအရဗီတာမင္ေအ၊ပ႐ုိတင္းနဲ႔ဇင့္ဓာတ္ေတြဟာအရပ္ရွည္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေပၚမွာ အေကာင္းဆံုးအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအာဟာရဓာတ္ေတြကိုခ်ည္း စားရမွာမဟုတ္ဘဲ တျခားဗီတာမင္ေတြ၊ သတၱဳဓာတ္ေတြ၊ ကယ္လ္စီယမ္၊ အဆီနဲ႔အမွ်င္ဓာတ္ေတြအပါအဝင္ မွ်တတဲ့ အစာအာဟာရေတြကို စားေသာက္ေပးတာက ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာဖို႔နဲ႔ အရပ္ရွည္ဖို႔အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ပါတုိ႔ဟာ အရပ္ရွည္ေစဖုိ႔အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ အစာအာဟာရေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗီတာမင္ ေအ
ဗီတာမင္ေအဟာ အရပ္ရွည္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔အတြက္ တြန္းအားေပးႏုိင္႐ံု သာမက မ်က္စိဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ၊ မ်ဳိးပြားအဂၤါေတြနဲ႔ ခုခံအားစနစ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြမွာလည္း ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေရျပား၊ အခၽြဲေျမႇးလႊာနဲ႔ အျမင္အာ႐ံုဆုိင္ရာ ျဖစ္စဥ္ ေတြကို ထိန္းသိမ္းရာမွာလည္း ကူညီေပးပါတယ္။

ဗီတာမင္ေအ ႂကြယ္ဝတဲ့ အစားအစာေတြကေတာ့ ေယဘုယ်အားျဖင့္ လိေမၼာ္ေရာင္ရွိတဲ့ အစားအစာေတြပါ။ ကန္စြန္းဥ၊ မုန္လာဥနီ၊ လိေမၼာ္သီး၊ သေဘၤာသီး၊ အနီေရာင္ င႐ုတ္ပြ ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဗီတာမင္ေအဟာ ေဆာ္လမြန္ငါး၊ အသည္း၊ ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္း၊ ၾကက္ဥအႏွစ္၊ သေဘၤာရြက္၊ ကိုက္လန္၊ သဖန္းသီးေျခာက္၊ ကီဝီသီး၊ ဆီးသီး၊ ပန္းေဂၚဖီစိမ္းနဲ႔ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေတြမွာလည္း ပါဝင္ပါတယ္။

ဗီတာမင္ေအကို ေန႔စဥ္စားသံုးသင့္တဲ့ ပမာဏကေတာ့ ၄၀၀၀-၅၀၀၀ IU ျဖစ္ပါတယ္။

ပ႐ုိတင္း
ပ႐ိုတင္းဟာ အရပ္ရွည္ဖုိ႔၊ ခႏၶာကုိယ္တစ္သွ်ဴးေတြ ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔နဲ႔ ျပန္လည္ျပဳျပင္ဖို႔၊ ေရာဂါပိုး ေတြကို တြန္းလွန္တုိက္ခုိက္ႏိုင္တဲ့ ပဋိပစၥည္း (Antibodies) ေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈကို ထိန္းသိမ္းဖို႔၊ အင္ဇိုင္းေတြနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေတြကို ထိန္းညႇိေပးဖို႔ေတြအတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။

အသား၊ ငါး၊ ၾကက္ဥ၊ ဘဲဥ၊ ႏို႔၊ အခြံမာသီး၊ ပဲပိစပ္ေတြဟာ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ႂကြယ္ဝတဲ့ အစားအေသာက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ ပ႐ုိတင္းဓာတ္လိုအပ္ခ်က္ကေတာ့ ၄၅-၅၅ ဂရမ္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗီတာမင္ ဒီ
ဗီတာမင္ဒီဟာ အ႐ုိးေတြက်န္းမာသန္စြမ္းဖို႔အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ဒီဟာ အစားအစာေတြမွ ကယ္လ္စီယမ္ကို စုပ္ယူရာမွာ ကူညီေပးၿပီး အ႐ိုးထဲမွာ ကယ္လ္စီယမ္နဲ႔ ေဖာ့စ္ဖရပ္စ္ေတြကို ျဖစ္ေစပါတယ္။

ၾကက္ဥအႏွစ္၊ ငါး၊ အသည္းေတြမွာ ဗီတာမင္ဒီ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕တဲ့အခါ အေရျပားမွာ ဗီတာမင္ဒီကို ထုတ္လုပ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ လိုအပ္တဲ့ ပမာဏက ၄၀၀ IU ျဖစ္ပါတယ္။

အမွ်င္ဓာတ္
အမွ်င္ဓာတ္ဟာ အစာေတြကို အူမႀကီးထဲမွာ ျမန္ျမန္ျဖတ္သန္းသြားေအာင္ ကူညီေပး ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စြန္႔ပစ္ရမယ့္ အညစ္အေၾကးေတြထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ အဆိပ္အေတာက္ ေတြနဲ႔ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ စုပ္ယူတာကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ဆန္လံုးညိဳ၊ သစ္သီးေတြနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြမွာ အမွ်င္ဓာတ္ ပါဝင္ပါတယ္။

သတၱဳဓာတ္မ်ား
လူ႔ခႏၶာကုိယ္ဟာ အရပ္ရွည္ဖို႔၊ အ႐ိုးေတြႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးဖုိ႔၊ လက္သည္း၊ ေျခသည္း၊ သြား၊ အာ႐ံုေၾကာ၊ ေသြး၊ ဗီတာမင္၊ ေဟာ္မုန္းနဲ႔ အင္ဇိုင္းေတြကို ထုတ္ဖို႔အတြက္ သတၱဳဓာတ္ အမ်ဳိး ၈၀ ေက်ာ္ေအာင္ အသံုးျပဳရပါတယ္။

ေသြးလွည့္ပတ္မႈ၊ အရည္ထိန္းညိႇမႈ၊ အာ႐ံုေၾကာဆက္သြယ္မႈ၊ ဆဲလ္ေတြရဲ႕ တည္တံ့ ခုိင္ၿမဲမႈ၊ ႂကြက္သားက်ဳံ႕ျခင္းနဲ႔ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္ျခင္းေတြကို ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ သတၱဳဓာတ္ေတြကို မရွိမျဖစ္လိုအပ္ပါတယ္။

ကယ္လ္စီယမ္၊ ေဖာ့စ္ဖရပ္စ္၊ သံဓာတ္နဲ႔ မဂၢနီဆီယမ္ေတြဟာ အ႐ိုးေတြ ဖြံံ႕ၿဖိဳးႀကီးထြားဖို႔အတြက္ အထူးအေရးႀကီးပါတယ္။
ကယ္လ္စီယမ္ဟာ ႏြားႏို႔၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ ေဆာ္လ္မြန္ငါး၊ ပဲပိစပ္၊ ပုစြန္ေျခာက္၊ ကဏန္း၊ ပုစြန္၊ ကိုက္လန္၊ ေဂၚဖီထုပ္နဲ႔ ပန္းေဂၚဖီစိမ္းေတြမွာ အမ်ားအျပားပါဝင္ပါတယ္။

ေန႔စဥ္ စားသင့္တဲ့ ကယ္လ္စီယမ္ပမာဏက ၈၀၀-၁၀၀၀ မီလီဂရမ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ပင္လယ္စာ၊ အမဲသား၊ ၾကက္သား၊ ၾကက္ဥ၊ ႏြားႏို႔၊ အစိမ္းေရာင္ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ၊ အခြံမာသီးနဲ႔ ဆန္လံုးညိဳေတြမွာ ဇင့္ဓာတ္ႂကြယ္ဝစြာ ပါဝင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္စားသံုးသင့္တဲ့ ဇင့္ဓာတ္ပမာဏကေတာ့ ၁၅ မီလီဂရမ္ ျဖစ္ပါတယ္။

မဂၢနီဆီယမ္ကေတာ့ အပင္နဲ႔ တိရစာၦန္ထြက္ အစားအစာေတြ အထူးသျဖင့္ ပဲသီး၊ အခြံမာသီး၊ ေထာပတ္သီး၊ အသား၊ ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္း၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ေခ်ာကလက္နဲ႔ ေကာက္ႏွံေတြမွာ ပါဝင္ပါတယ္။

အသားကေတာ့သံဓာတ္ရရွိေစမယ့္အဓိကအစာပါ။ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ေကာက္ႏွံ ေတြမွာ သံဓာတ္ပါဝင္ေပမယ့္ ပမာဏနည္းပါးပါတယ္။

ေကာက္ႏွံေတြ၊ ပင္လယ္စာနဲ႔ အသားေတြကေန ဆီလီနီယမ္ဓာတ္ကို ရရွိႏိုင္ပါတယ္။

Tips
အထက္ေဖာ္ျပပါ အာဟာရဓာတ္ေတြကို စားသင့္တဲ့ ပမာဏ အႀကံျပဳခ်က္ေတြက ေယဘုယ်သေဘာေဖာ္ျပခ်က္ေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ဓာတုျဖစ္စဥ္ေတြဟာ မတူကြဲျပားတဲ့အတြက္ လုိအပ္တဲ့ အာဟာရဓာတ္ ပမာဏက အနည္းအမ်ား ကြာျခားမႈ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ရဲ႕ အသက္၊ က်ား/မ ကြဲျပားမႈ၊ က်န္းမာေရး အေျခအေန၊ ေရာဂါအခံရွိ၊ မရွိ စတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး လိုအပ္တဲ့ အာဟာရဓာတ္ပမာဏကို အတိအက် သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဆရာဝန္ ဒါမွမဟုတ္ အာဟာရ ပညာရွင္နဲ႔ တုိင္ပင္တြက္ခ်က္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
Ref : Good Health

Read More

ၾကက္ဥစားျခင္းျဖင္႕ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့

ၾကက္ဥတစ္ေန႔တစ္လံုးစားျခင္းျဖင္႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳဖြယ္ရွိ

ၾကက္ဥအား အထူးအစားအစာအျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္ေၾကာင္း၊ အေၾကာင္းမွာ ၾကက္ဥကို စားသံုးျခင္း အားျဖင့္ က်န္းမာေရးကို ေကာင္းမြန္ေစၿပီး အဝလြန္ျခင္းကို ကာကြယ္ တားဆီး ေပးႏိုင္ဖြယ္ ရွိသည္ဟု သုေတသန ပညာရွင္တို႔က ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကား ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

အာဟာရေဗဒ ပညာရွင္တို႔ကလည္း ၾကက္ဥသည္ အာဟာရ ပါဝင္မႈအမ်ားဆံုး အစားအစာမ်ား ထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေန႔စဥ္ ၾကက္ဥတစ္လံုး စားသံုးျခင္း အားျဖင့္ မ်ားစြာ အက်ဳိးေက်းဇူး ျဖစ္ထြန္းေစမည္ ျဖစ္သည္ဟု အႀကံျပဳတုိက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။

သုေတသနပညာရွင္တို႔၏ ေတြ႕ရွိခ်က္အရ ၾကက္ဥတြင္ ကယ္လိုရီ ပါဝင္မႈ နည္းပါး ေသာ္လည္း ပ႐ိုတင္းဓာတ္ ႂကြယ္ဝေၾကာင္း၊ အထူးသျဖင့္ ၾကက္ဥတြင္ ပါဝင္သည့္ ဗီတာမင္ဒီ၊ ဗီတာမင္ဘီ ၁၂ Selenium ႏွင့္ Choline တို႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳေစႏိုင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည္။

ထုိ႔ျပင္ ၾကက္ဥတြင္ ပါဝင္ေသာ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ဓာတ္ သည္ ကေလးမ်ား၊ ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ားႏွင့္ လူငယ္လူရြယ္မ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္ အေရးပါေသာ ဓာတ္ျဖစ္သည္ ဟုဆိုသည္။
ၾကက္ဥတြင္ပါဝင္ေသာအင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ဓာတ္ပမာဏမွာျမင့္မားလွၿပီးအုိမင္းရင့္ေရာ္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ဖြယ္ရွိသည္ဟုဆိုသည္။

ေလ့လာဆန္း စစ္မႈအရ လူငယ္မ်ား၊ အသား အလြန္အၾကဴးစားသံုး သူမ်ားႏွင့္ ႏြားႏို႔ေရွာင္ၾကဥ္သူမ်ားအေနျဖင့္ ၾကက္ဥကို ပိုမိုစားသံုးျခင္းျဖင့္ အက်ဳိးေက်းဇူးကို ခံစားရဖြယ္ရွိသည္ ဟုဆိုသည္။

ၾကက္ဥႏွင့္ပတ္သက္၍ အေရးပါေသာေတြ႕ရွိ မႈမ်ားထဲမွ တစ္ခုမွာ ၾကက္ဥသည္ဗီတာမင္ဒီႏွင့္ပတ္သက္၍အေရးပါေသာဓာတ္စာအရင္းအျမစ္တစ္ခုျဖစ္သည္ဟုသုေတသနပညာရွင္တို႔က အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။
Ref:Internet

Read More

မ်က္စိအားေကာင္းေစေသာ အာဟာရမ်ား

လူတင္ႏွင့္ ဇီဇန္သင္း
လူတင္ (Leutin)နဲ႔ ဇီဇန္သင္း (Zeaxanthin)တို႔ဟာ ဥအမ်ဳိးမ်ဳိးလိုပဲ အစိမ္းေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ ထဲမွာပါဝင္တဲ့ အေရးႀကီး အာဟာရ ဓာတ္ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ေလ့လာမႈမ်ားစြာအရ လူတင္ဓာတ္နဲ႔ ဇီဇန္သင္းဓာတ္ေတြဟာ အသက္ႀကီးခ်ိန္မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ မက္ကူလာ ယုိယြင္းပ်က္စီး ျခင္းနဲ႔ အတြင္းတိမ္ေရာဂါေတြလို နာတာရွည္ မ်က္စိေရာဂါေတြရဲ႕အႏၲရာယ္ကိုေလ်ာ့က်ေစႏုိင္ေၾကာင္းေလ့လာမႈမ်ားစြာကဆိုထားပါတယ္။

ဗီတာမင္ စီ
ဗီတာမင္စီဟာဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔အသီးအႏွံေတြထဲမွာေတြ႕ရတဲ့ အင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ တစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ သိပၸံနည္းက်ေလ့လာမႈအရ ဗီတာမင္စီဟာ အတြင္းတိမ္ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းကို ေလ်ာ့က်ေစၿပီး တျခားအာဟာရဓာတ္ေတြနဲ႔ေရာစားပါက အသက္ႀကီးခ်ိန္မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ မက္ကူလာယုိယြင္း ပ်က္စီးျခင္းနဲ႔ အျမင္အာ႐ံုဆံုး႐ႈံးမႈတို႔ျဖစ္ႏႈန္းကို ေႏွးေကြးေစပါတယ္။

ဗီတာမင္ အီး
ဗီတာမင္အီးရဲ႕ အစြမ္းထက္အင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ကို အခြံမာသီး၊ အားျဖည့္ေကြကာနဲ႔ ကန္စြန္းဥေတြထဲမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဗီတာမင္အီးဟာ က်န္းမာတဲ့ တစ္သွ်ဴးေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးတဲ့ ဖရီးရယ္ဒီကယ္ေတြေၾကာင့္ မ်က္စိဆဲလ္ေတြ ထိခုိက္မႈမရွိေအာင္ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။

မရွိမျဖစ္ ဖက္တီးအက္စစ္
ေကာင္းတဲ့အဆီဟာ လူေတြစားသံုးသင့္တဲ့အာဟာရထဲမွာ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု အေနနဲ႔ ပါဝင္ေနပါတယ္။ အဆီဓာတ္ဟာ နာ့ဗ္ေၾကာစနစ္ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္အားကို ေကာင္း ေစၿပီး ခုခံအားစနစ္ကို အားေကာင္းေစပါတယ္။ အိုမီဂါ သရီးဖက္တီးအက္စစ္ဟာ အျမင္အာ႐ံုအားေကာင္းေစၿပီး ျမင္လႊာရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို ေကာင္းေစပါတယ္။ အိုမီဂါသရီး ဖက္တီးအက္စစ္ရရွိေအာင္ ဆယ္လ္မြန္ငါး၊ တူနာငါးနဲ႔ အခြံမာသီး စတာ ေတြကို စားေပးရပါမယ္။

သြပ္ဓာတ္
သြပ္ဓာတ္ဟာမ်က္စိအတြက္မရွိမျဖစ္သတၱဳဓာတ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။သြပ္ဓာတ္ဟာမ်က္လံုးရဲ႕ေရာင္ျခယ္ဆဲလ္ျဖစ္တဲ့မယ္လနင္ထုတ္လုပ္ဖို႔အလို႔ငွာ ဗီတာမင္ေအကို အသည္းကေန ျမင္လႊာဆီကို ပို႔ေဆာင္ေပးတဲ့က႑မွာ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သြပ္ဓာတ္ပါဝင္တဲ့ အာဟာရေတြျဖစ္တဲ့ ကမာေကာင္၊ အသား၊ ပုဇြန္လို အခြံမာငါး၊ ႏြားႏို႔၊ ေျမပဲ၊ ေရႊဖ႐ံုေစ့၊ ေခ်ာကလက္နဲ႔ ဂ်ဳံ စတာေတြကို စားေပးသင့္ပါတယ္။

Tips!
ေကာင္းမြန္တဲ့ အာဟာရဓာတ္ေတြဟာ အသက္ႀကီးျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ မက္ကူလာ ယိုယြင္းပ်က္စီးမႈ ျဖစ္ႏႈန္းကို ေလ်ာ့က်ေစတယ္လို႔ မ်က္စိက်န္းမာေရး သုေတသနေတြအရ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ ကတည္းက သိရွိခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ မ်က္စိက်န္းမာေရးကို အေလးထား ဂ႐ုစိုက္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။


Ref : Good Health


အျမင္အာ႐ုံေကာင္းေစရန္ ၾကက္ဥစားပါ

လတ္တေလာသုေတသနေတြအရၾကက္ဥေတြမွာကယ္႐ိုတီးႏိြဳက္(Carotenoid)လို႔ေခၚတဲ့အျမင္အာ႐ုံအက်ိဳးျပဳအင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ေတြ ပါဝင္တယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။ Lutein နဲ႔ Zeaxanthin ေတြဟာ အျမင္အာ႐ုံခံလႊာရဲ႕ အလယ္ဗဟို ျမင္ကြင္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ အစိတ္ အပိုင္းကို အက်ိဳးျပဳတဲ့ အေရးႀကီး ကယ္႐ိုတီးႏိြဳက္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ၾကက္ဥမွာ ပါဝင္တဲ့ Lutein နဲ႔ Zeaxanthin ေတြဟာ အစိမ္းရင့္ေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြမွာ ပါဝင္တာေလာက္ မမ်ားပါဘူး။

ဒါေပမဲ့ သင့္ခႏၶာကိုယ္ဟာ ၾကက္ဥမွာပါတဲ့ ဒီအင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ေတြကို ပိုၿပီး စုပ္ယူ ႏိုင္ပါတယ္လို႔ Tuffs University မွ ဇီဝဓာတု ပညာရွင္ Elizabeth Johnson က ဆိုပါတယ္။ ၾကက္ဥစားလို႔ ကိုလက္စထေရာမ်ားမွာကို စိတ္မပူပါနဲ႔။

တစ္ေန႔ကို ၾကက္ဥ တစ္လံုး စားျခင္းဟာ ေသြးထဲက ကိုလက္စထေရာ ဒါမွမဟုတ္ ထ႐ိုင္ဂလစ္စ႐ိုက္ အဆင့္ကို မျမင့္တက္ေစဘဲ Lutein အဆင့္ကို ၂၆ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္ေစၿပီး Zeaxanthin အဆင့္ကို ၃၈ ရာခိုင္ႏႈန္း တိုးတက္ေစပါတယ္။

Ref: Good Health

Read More

ခုခံအားေကာင္းေအာင္ ဒီအစာေတြစားပါ

လက္ဖက္ရည္ ကၽြန္မတုိ႔ ခႏၶာကိုယ္မွ ေရာဂါကို ခုခံႏိုင္တဲ့ အစြမ္းထက္ ဓာတုပစၥည္းတစ္ခုကို Interferon လို႔ေခၚပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ အလုပ္ဟာ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ တိုးပြားလာတာကို ရပ္ဆိုင္းေအာင္လုပ္ဖို႔ပါ။ ဒီလိုလုပ္တာေၾကာင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ သယ္ေဆာင္လာတဲ့ ေရာဂါမွန္သမွ်ကို ရပ္ဆိုင္းသြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယားပိုးနဲ႔ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ပိုမ်ားလာတိုင္း လက္ဖက္ရည္မွာပါဝင္တဲ့ L-theonineဟာ ခုခံအားစနစ္မွ Interferonကို ပံုမွန္ထက္ ငါးဆ ပိုထုတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ လက္ဖက္ေျခာက္ အမည္း၊ အျဖဴ နဲ႔ အစိမ္းေရာင္ အားလံုးမွာ L-theonine ပါဝင္ပါတယ္။ 

မိႈ

မိႈမွာ ခုခံအားစနစ္ေကာင္းေစတဲ့ ဗီတာမင္ဒီ ပါဝင္႐ံုမက ခုခံအားစနစ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ polysaccharides ေတြလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ Polysaccharides ေတြဟာ ေရာဂါပိုးေတြကို သဘာဝအေလ်ာက္ ေသေစႏိုင္တဲ့ Cells ေတြကို ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ တုိးပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ မိႈဟာ ဘက္တီးရီးယားကို ေသေစႏိုင္တဲ့ defensins ေခၚ antimicrobial peptides ကိုလည္း ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါပိုးကို တြန္းလွန္ႏိုင္ဖို႔ မိႈကိုအမ်ားႀကီး စားစရာ မလိုပါဘူး။ ခြက္တစ္ဝက္စာ ၆၀ ဂရမ္ေလာက္ဆို လံုေလာက္ပါတယ္။

ဆီးသီး

ဆီးသီးဟာ blueberry သီးလိုမ်ိဳး ဓာတ္တိုး ဆန္႔က်င္ပစၥည္း ပါဝင္မႈ အမ်ားဆံုးအစာပါ။ ဆီးသီးတစ္လံုးမွာ ပါဝင္တဲ့ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ ပစၥည္းပမာဏဟာ လက္တစ္ဆုပ္စာ blueberryသီး နဲ႔ ပမာဏခ်င္း တူညီပါတယ္။

ကိုယ္ခံစြမ္းအားေကာင္းေစမည့္ နည္းငါးသြယ္

ဘဝမွာ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဦးေႏွာက္၊ စိတ္ဓာတ္၊ ဘဝတက္လမ္း၊ အသည္းနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေတြမွာ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ေကာင္းမြန္စြာနဲ႔ အေကာင္းဆံုး အေထာက္အပံ့ေပးႏိုင္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။

သင့္ဦးေႏွာက္ကို အားျဖည့္ပါ။

သီခ်င္းတုိးတိုးေလး နားေထာင္ရင္း ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ဖိစီးမႈ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့အပိုင္းကို ေျဖေလွ်ာ့ေပးပါ။ ေအးၿငိမ့္ေနတဲ့ သံစဥ္ဟာ နားမွတစ္ဆင့္ စိတ္႐ႈပ္ေထြးေနတဲ့ ဦးေႏွာက္ဆီ ေရာက္ရိွကာ စိတ္ေျပေလ်ာ့ သြားေစပါတယ္။

သင့္စိတ္ဓာတ္ကို အားျဖည့္ပါ။

နာနတ္သီးစိတ္ကုိ စားေပးၿပီး အတိတ္ရဲ႕ ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ရာ အရိပ္ေတြကို ေတြးေတာ လုိက္ရင္ ၾကည္ႏူးမႈကို ပိုမိုရရိွေစပါလိမ့္မယ္။ အတိတ္ရဲ႕ အမွတ္ရဖြယ္ပံုရိပ္ေတြဟာ ပစၥည္းဥစၥာေတြထက္ ပိုေပ်ာ္ရႊင္ေစပါတယ္။ နာနတ္သီးမွာ မွတ္ဉာဏ္စြမ္းအား ေကာင္းမြန္ေစတဲ့ မဂၢနိစ္အမ်ားအျပား ပါဝင္ေနပါတယ္။

သင့္ဘဝတက္လမ္းကို အားျဖည့္ပါ။

အနက္ေရာင္ဘယ္ရီသီးပါဝင္တဲ့ နံနက္စာကို စားေပးတာက အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနသူေတြမွာ တျခားသူေတြထက္ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မႈ ပိုေကာင္းၿပီး ပိုေအာင္ျမင္ၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

သင့္အသည္းကို အားျဖည့္ပါ။

အရက္ေသာက္မယ့္အစားအက်ိဳးျပဳဘက္တီးရီးယားပါဝင္တဲ့ဒိန္ခ်ဥ္ေသာက္ေပးႏိုင္ပါတယ္။႐ုရွားေလ့လာမႈအရအရက္အလြန္အမင္းေသာက္သူေတြဟာ အသည္းထိခုိက္ႏႈန္း မ်ားတတ္ေပမယ့္ အရက္ေသာက္ေသာ္လည္း ဒိန္ခ်ဥ္ေသာက္သူေတြ မွာေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ေခ်ဖ်က္အင္ဇိုင္း အားေကာင္းေစကာ အသည္းထိခုိက္မႈ နည္းတာကို ေတြ႕ရိွရပါတယ္။

သင့္ဆက္ဆံေရးကို အားျဖည့္ပါ။

ၿငီးေငြ႕ဖြယ္ရာေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံရမွာ စိတ္မပါရင္ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ တစ္ခြက္ကို ေသာက္ေပးပါ။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္မွာပါတဲ့ ဗီတာမင္၊ သတၱဳဓာတ္ေတြနဲ႔ သစ္သီးရနံ႔ေၾကာင့္ စိတ္လန္းဆန္းသြားပါလိမ့္မယ္။  

     Ref: Good Health

Read More

Nau Nei Lungdampui Na

Malaysia Sentosa a om Pa Hau Khup le Nu Mang Zen Cing te in 22.08.2012 ni in a ma te om na taw a ki nai bel zato a hi Sungai Buloh zato pan in tanu mei khat cidam in nei thei hi.Topa in thupha piak sak ta hen.

Pa Hau Khup sia Pu Suang Cin Pau ( Thuklai ) ih tapa hi aa, Nu Mang Zen Cing sia Pu Vungh Kho Khai ( Voklaak ) ih ta nu hi.

Read More

Lei Tung Nusia

Kawlpi ah teang Pu Suang Nang leh Pi Pum Dim te ih tapa Khai Mun Thang  Kum (44) in 22.8.2012 ni in a teen na inn pan  hong nusia hi.Zing ciang nai 4:00 pm in phum tu ci ki za  hi.  zei ni tak a lup sia tho kik nong ngol ci in za khi hi.

Malaysia a om Pa Thawng Pu te Thuklai Pumva kipawl na min tawh to pui na kawl ngam hun tawh ki bang in ki nei tu hi.

Hong nusiat a innkuan pui te le meal heak u le nau te Topa Thathiangtho in hong heneam ta hen.

Malaysia ah om Thawngpu a pau pui nuam le 6016,955-0134 hi.

Read More

Hungetna

Dear Suapui,
Nadam tek na ziam?
Topa huna innsang damtek khu hi.

Suapui kongpaupui nopna pan,

Siyin Region Baptist Association(SRBA) sia 1976 kum in TBA pan in inn kituan a,
SRBA ci-in kiding in, Topa huna taw tu in kum(36)bang kicing zo hi. Mihing hile khanchin
dinmun akitheng ahi hi. Ahizong ihzum ahizong, ih vanzakte ahizong, thalam nuntakna ahizong
ngual bangh ih hilei natu kihanciam lai hi. 2002 kum in Computer khat kinei, 2003 kum in Jeep car khat kinei,
2004 kum ciang Syapi Pau Za Kam te in zumtu a innhongpia a, zuminn khat kinei thua,2009 kum ciangin telphone khat kinei,
2010-12 sungin Computer laptop zaktheitu(3) kinei thua, vana cia natu cycle ni kilei thua, Zumpi Khuasak ah anbuk khat,
Tahan Branch II ah 45'x18 two stories Building khat, Meiset khat kilei thua ci bangin ih neisa le vanzak te hong kicing tato hi.
Tu in ih motorcar sia kumpi aptu ahi ciangin kizuak a, tu in athak khat hen kisawm kik hi. Hilux nam ahibale toyota nam kilei sawm a,
tu laitak Ks. tein 260 pan 300 kiim man hi. SRBA in motor zuakna le mun tatuam pan ngawm tua sum Ks tein 100 kinei zo hi.
Tua hi a, inn a om ngam a om tawmtek kum leang eizong ngual nei bang khat ma nei zo ngawl tu hi ziam? ci-in suapui hungetna
lai kong thak hi. Minam le ngam atu tawmtek ngawmtua ngawltu hi ziam? Nangzong tein khat tein ni beak hong kihel ngawltu ni ziam?
Topa hongpiak sa thupha te ih ngam le minam atu in zangh ngawl tu ziam? Topa in hule tukum sung heangzo leangci sia ka thungetna
uh hi. Nuamthong ngawltu ci hong lamen khi hi. Topa in nasep navawtna le nangim natup na theampo ah thupha tatuam taw hong uap
tahen! cisia kong thungetsakna ahi hi. Lungdam,

Hong it,
Sya Cin Za Dal

"Only One life will soon be past, Only what is done in life will last " by Hudson Tylor

Sum nongthak zo tu le

Contact to: Rev. Cin Za Dal; (GS)
Office: SRBA, Khuasak P.O Thuklai 03042 ; Ph. 0947175014
Resident: No.152 Taungphila, Kalaymyo, Sagaing, Myanmar; Ph. 0943202657
NRC No: 4/tatana(nai) 036716; Yoma Bangk; Kalaymyo;

Read More

Lakam Pawlkhat

Read More

Paunak Pawlkhat

Read More

Interview with Salai Zalian

Interview with Salai Zalian The Aces Band Part 1 by Chin World Media



Published on Aug 12, 2012 by nyeinchanaye81

ဗမာျပည္ ရဲ႕ ေရွးဦး ဂီတပညာရွင္ နာမည္ေက်ာ္ ဂစ္တာ သမားႀကီး အေၾကာင္း (အပိုင္း ၁)
Video: Courtesy of Chin World Media
Many Thanks to Chin World Media for creating, producing, distributing and sharing with us.
Copyright @ Chin World Media. All rights reserved.
This is "Personal & Non-Commercial Use Only".
Thank you for watching!
NCA

Read More

PU SALAI KIPP KHO LIAN & PU THANG NANG LIAN THANG

HOLIMNA::PU SALAI KIPP KHO LIAN AND PU THANG NANG LIAN THANG


Uploaded by Suantakvon7 on Feb 27, 2012

+Picing ngaihsutna neih kiim theih ciat nang hi HOLIMNA apat pan atawp dong et ding ki lawm hi.
+Ih ngaihsutnate, Kawlngam a uk zo ding zah, hong ki hon himhim phot ding thupi masa ding hi.
** Positive leh Minam, Ngam ading kilam thakna ding comments te bek hong ki proved ding hi.

Read More

Kum 120 Hun Sung Sizang Lai

By Vum Khat Pau

Banghangin Sizangte in Tedim, Hakha le Falam te sangin lai nei masa zaw ziam? A hang son tu hi leang a tuatuam zongh om tha tu hi nave, ahi thei bel tu sia Mangkaangte in Khamtung Zo ngam hong sim lai in Sizang ngam hong theng masa a, Sizangte thinbot in nei masa ahikom Sizangte lai nei masa suak hi ci leang kikhial ngawl tu hi 1890 kumin Mangkaangte in Sizang ngam hong la a, a mai kum khat 1891 kum in First Battalion, 4th Gurkha Rifles pan Captain F M Rundall in “Manual of The Siyin Dialect Spoken in the Northern Chin Hills” ci laibu sia Sizang kampau sin natu in na suaksak hi Khamtung Zomite lai sinna taw kisai in laibu suak masa bel zongh hi tha tu hi.

Tua hun sia Laipian Pau Cm Hau lai a pian kum 1902 maa kum 11 hun, Hakha lai a kivawt kum 1894 maa kum 3 hun, Dr J H Cope hong thet kum 1910 maa kum 19 hun ahi hi Hakha lai a vawtsak sia Surgeon Major Newland IMS hi a, Dr J H Cope in Tedim lai le Falam lai vawtsak hi Sizang lai sia Capt Rundall in banghang hi bang hong vawtsak thei paih ziam ci ngaisut huai hi Sizang ngam hong laak maa in na sin khol zo ziam? Koi bangin Sizang lai taw kisai kum khat sungin hi bang suak sak thei ziam? Khanghaam te (Ka pa) ka dok ciang Mangkaangte in Sizang ngam hong laak zawk, hong uk zawk po ciang Sizang ukpi, Sizang hausa te kaikhawm in thu dongh a lai taw ciamtee hi, ci hi Tua sungah Capt Rundall sia a lampui, vaipuak nei khat ahikom ama n hong thinbotna le hong awlmawkna hangin Sizang kampau sinna le lai sinna laibu “Manual of The Siyin Dialect Spoken in the Northern Chin Hills” suaksak zo ahi hi.

Mangkaangte n lai at pawlkhat le Myanmar Shwesungkyian sung ih et ciang Sizang lai le Sizang kampau sia Khamtung ngam zum ah zak tek tu le Khamtung Zongam sung om Zomite n pau tek tu in na ngeal hi Mangkaangte n Sizangte a thinbotna thu L B Naylor n laibu vawt tungtawn in zongh kihe thei hi L B Naylor in 1925 kumin “A prctical handbook of the ChinLanguage (Siyin Dialect)” ci laibu na suaksak hi Sizangte sia Mangkaangte in hong awlmaw a, a lai le a kampau Zomi bup n zak thei tu a ngeal hang Sizangte mihing tawm a hina hang le thudang tuatuam hangin zak tek tu suak zo ngawl hi

Pathian n hong piak sa kampau le Mangkaangte n hong bitphua sak Sizang lai sia Sizangte ma in kizangh a, a hun zui in laihawm ahizong, laibu ahizong kisuaksak hi Tua hi a, 1891 kum pan 2011 kum dong kum 120 sung Mangkaangte n Sizang lai taw kisai a vawt laibute le Sizangte vawt ngei le a suaksak laihawm, laibute ih heak bat ciaciang, ih teptee thei sia a nuai a bang ahi hi

Manual of The Siyin Dialect 1891 – Capt FM Rundall
A Chin Primer in the Sizang Dialect Number 1, Rangoon 1914
Gospel According to St. Matthew. 1916
Siyin Primer. 1924 – Sya Suang Ko Kam
A practical Handbook of the Chin Language, Siyin Dialect. 1925 – L B Naylor
A practical Handbook of the Chin Language, Siyin Dialect. 1971 (Edited and reprint) – Keak Tang
Siyin Hymn
(i) Siyin Hymn Book (First Edition) 1913
(ii) Siyin Hymn Book (Second Edition)1921
(in) Siyin Hymn Book (Third Edition) 1923
(iv) Siyin Hymn Book (Fourth Edition) 1947
(v) Siyin Hymn Book (Fifth Edition) 1963
(vi) Siyin Hymn Book (Sixth Edition) 1981 [Staff Notation]
(vii) Christian Hymns [Siyin Dialect] 1989,1994
(viii)Christian Hymnal (Seventh Edition) 1997 [Tonic Solfa Notation]
(ix) Siyin Hymn Book (Eighth Edition) 2008 [Tonic Solfa Notation]
“Zo” Weekly News (Estd 1953) – U Lam Ko Mang
Sizang Ngeina Labu (Siyin Traditional Songs) 1954 – Capt Mun Ko Pau
Siyin Love Songs – Vum Ko Tual
Zo Khang Simna Laibu (Zo Genealogy) 1955 – U Thawng Ko Hau and U Lam Ko Mang
(i) Genealogy of the Zo(Chin) Race of Burma 1973 – K A KhupZaThang
(ii) Genealogy of the Zo(Chin) Race of Burma 2007(2nd Edition) – K A KhupZa Thang
“Hunthak” Weekly News (Estd 1957)- U P Ngin Za Thang
Life History of Dr. A. Judson 1958 – Rev Mang Ko Pau
Siyin Young People Christian Endeavour Societies’ Annual Magazine 1960 – Editor Max Vai Pum
Ni Kong Hong Magazine
(i) Ni Kong Hong Magazine 1964-65
(II) Ni Kong Hong Magazine 1965-66
(in) Ni Kong Hong Magazine 1966-67
(iv) Ni Kong Hong Magazine 1969-70
(v) Ni Kong Hong Magazine 1977-78
Phaimit Magazine
(i) Phaimit Magazine 1970-71
(ii) Phaimit Magazine 1972-74
The Siyin Baptist (Estd 1979) – SRBA
The Reaper (Estd 1984) – SRBA E&M
Nuntakna Khuavak(Magazme)1982 – YSBC Nuntakna Khuavak(Magazine)1983 – YSBC
Zo People’s Prowess 1991 – L Tun Htawng
Zaangsi Tongdam (fortnightly) Estd 1995 – U Kam Za Pau
Zaangsi Tongsua (monthly) Estd 1997 – SDP
Khuasak Khua Thiansuana thu – July 1977
Buanman khua sa Kum 250 Khansuang 1998 – Buanman
Suangdaw khua Tangthu-April 1999
Today Siyin (monthly) Estd 2000 – Siyin Green Group
Siyin Bible
(i) Siyin Bible (NT+ Psalm & Proverb) – 2002
(ii) Siyin Holy Bible (OT+NT) 2004
Theizang khua thu – 2001
Siyin News Estd 2001 April – SRBA
Voklaak Tuiphum Pawlpi Tangthu 2003 – Voklaak Baptist Church
Suangdaw Tuiphum Pawlpi Tangthu 2003 – Suangdaw Baptist Church
E&M Hand Book, SRBA – 2003
The Siyin Dialect Writen in Proper Phonetic Tunel Form 2003 – H Z Kimm Lai
Chin Christian Centenary Magazine 2004 March – CCC Magazine Committee
Tahan Sizang Tuiphum Pawlpi Tangthu 2004 – Tahan Siyin Baptist Church
Siyin Tuiphum Pawlpi, Diamond Jubilee 1930-2005 – Siyin Baptist Church (Thingunau)
YSBC Silver Jubilee Magazine 1980-2005 -YSBC
Rev. Ngiak Za Dim Golden Jubilee Tangthu 2005 July -Rev NgiakZa Dim
Khuavak Magazine – SRBA
(i) Khuavak No.(1) 2004-2005
(ii) Khuavak No.(2) 2006
(iii) Khuavak No.(3) 2007
(iv) Khuavak No.(4) 2008
(v) Khuavak No.(5) 2009
(vi) Khuavak No.(6) 2010
(vii) Khuavak No.(7) 2011
Christian Centenary Jubilee 2006 – Limkhai Bungh Baptist Church
Sizang Laisim Bu Tan Lang July 2006 – SCLS, SRBA
Sizang Laisim Bu Tan Khat July 2006 – SCLS, SRBA
Sizang Laisim Bu Tan Nii May 2009 – SCC
Sizang Laisim Bu Tan Thum May 2009 – SCC
Nisim Thaa An – Rev Dr Vungh Lian
Kalay Siyin Baptist Church, Tin Jubilee Magazine 2007 April – Kalay Siyin Baptist Church
Sizang Ngeina Labu (Part one), 2007 -Dr Pau Za Nang Sizang Ngeina Labu (Part two), 2011 – Dr Pau Za Nang
New Life Estd 2007 – Tahan Siyin Baptist Church
Thupha Daitui (Pamplet) Estd 2007 – YSBC MF
Lophei khua le Lophei Tuiphum Pawlpi Tangthu – 2008
Tuucing Khutlet 2008 – SRBA-MC
NIKONGHONG Laihawm Estd 2008 Jan – Siyin Christian Community
Tuucing Phaimit 2009 – SRBA-MC
SCC Annual Magazine (1) 2008 – Siyin Christian Community SCC Annual Magazine (2) 2009 – Siyin Christian Community SCC Annual Magazine (3) 2010 – Siyin Christian Community SCC Annual Magazine (4) 2011 – Siyin Christian Community
Voklaak Christian Centenary le Pu Lam Suan Tangthu – 2010
Zapzang labu -2010 (SCC)
Theizang khua le Theizang Tuiphum Pawlpi Tangthu – Feb 2011
Buanman Baptist Church Building Dedication, Buanman khua le Tapidaw Tangthu tom -April 2011
Evangelism and Mission News Letter 2011 – SRBA
Limkhai News -2011

Capt FM Rundall n lai hong vawtsak zawk kum 120 sung a kisuaksak laihawmte a tung a bang teng hi a, Sizangte mi omza taw ih ngaisut ciang a khom khat ma a kisuaksak ngei, a kisuaksak zo ahi hi Tuate theampo sia ei pil hang ei cum hang hi ngawlin Pathian II hong ngealsak sa vive ahi hi.

Tua ahikom tuni, tu hun le hun tawntungin Sizang mite lai nei thei natu thupha hong pia Topa Pathian ahizong Sizang mite n lai nei thei natu le lai zak thei natu Pathian n zak Sizang lai hong bitphua sak Capt FM Rundall ahizong, Sizang lai hong puasak hong zuun sak tanghtu hong kaikhop sak L B Naylor ahizong phawkin amate tungah lungdam kona in thu ih nget tek tu hi tu hi.

Tua hi a, Sizang mite in ih Sizang mi ih hina ih bosak ngawl natu in Sizang kam pau thei in, Sizang lai sim thei tu zak thei tu sia a thupi mama thu ahi hi Pua sang, puatham ah a kimu paih thei puansilh nikteen tungtawnin minam khat in hong kiciamtee hi ngawl a, ih kampau tungtawnin minam khat in hong kiciamtee hi Ei Sizangte Sizang kam pau ih hikom Sizang mi in hong kiciamtee hi Tua ahikom Sizangte khang tawntung, khang suangsawnin Sizang kam ih pau thei vaset tawntung ban ah Sizang lai pha takin ih zak thei tu sia ih vaipuak hanbel in ngaisun thei tek tawng.

Note; National Archives Department pan Capt FM Rundall ii Manual Siyin Dialect Spoken in the Northern Chin Hills laibu photo copy hong ngasak Tg. Zam Dongh, Ph D (History) Can tungah lungdam ih ko hi.

Heaktu: The Siyin Baptist pan akila kik hi.
Ni Kong Hong

Read More

Pu Khai Kam Tangthu

Ngaal lampui Pu Khai Kam (The Great Khai Kam 1846-1919)

By U Ngin Do Pau
(Port Township Law office– Rangon)

Pu Khai Kam sia Khuasak khua hausa Pu Khup Pau le Pi Cing Niang ih tapa 4 le tanumei 7 a nei sung pan a tapa 2 na ahi hi. 1846 kum Khuanuai (Khuasak khua taw) khua teen lai in a piang hi. A no lai pan a ma in an bek a ne zong a kham ne nuam ngawl hi. Zan a lup ciang, puan bek khat a awm tung ah koi bek aa, a pum cing in puan sil nuam ngawl hi. Kanpeak kaan, taai kidemh le loin ki demhna lamsang peuma a ngual tamhte in dem zo ngei ngawl hi.

A no ciang ma kipan kuama kitaak nei ngei ngawl hi. Ni sim a sep bel sia, savai le ngaalsim huvau veu ahi hi. Ngual tam huai mama aa, a ngualtamhte a ma kuung veu kikhawm in, a thu son veu ngai uh hi. A thu son a tambel sia, sakaa tu le ngaal simh tu veu ahi hi. A ngualtamte ngaal simh daan a sin sak tawntung hi. A ma ih thin sung pan a piang bek tawh a ngualtamh theampo ngaal simh a thiam sak siat hi.

Thu a son ciang awk ngawl het aa, ngual ih telh thei vaset tu veu in son hi. A no ciang pan kipan, khat ih vawt thei peuma a vawt thei ngawl tu nuam thong ngawl in, vawt mawk mama a nei bua hi.

A ma no lai hun in thaau om ngawl lai hi. Thal khat le saaili khat a keam tawntung hi. A thal tangte dawn ah a suan tu nguu kisamh ahikom, ngul ha veu zong aa, tasia luu la-in, mitsa vomte veu in a ne sak hi. mitsa vomtein a nguu teng a ne bua hi. Tua nguu la-in, a thal tang dawn veu ah a nuai hi. Hi bang a vawt thal tangte tawh sa a kaa ciang, a zuul bek zong mat ngawl nei ngawl hi. A ngual tamhte tawh dui sung ah pai aa, ni 2 ni 3 bang an keng ngawl in, dui sung thing ngate bek ne-in sa vai le ngaalsim veu a sin hi. A no pan kipan ngaalsimh daan, lampuih daan vive seam ahiciang khang haam pasalte in, “Patang hisia pa sia khua le tui ngam le lei ih zak tu khat suak tu hi” a ci hi. A aw zong nging mama sii aa, lampui tu in a muan huai mama pa khat ahi hi. A thin zong a lian mama hi. Bang ngaal, bang thu, bang la po a om zong thin toi ngawl in vaihawm papai thei hi. A ma vaihawmna peuma tanngtung ngawl ci sia om ngei ngawl hi. A lawm a ngual theampo in muang mama hi. Pii 5 le letmat 4 pha aa, ngol ikek hi.

Ni khat dui sung a vaanaah vompui khat taw a kisi hi. A ma in a thin lian sii, tangzang sii, haat sii ahiman in, vompui hi siapaw buan lengh zo vak ingh ci le a thaau khe va-ngiat sia a buan paih hi. A liang daakh le a ngawng pan zamh in, leencip aa, vompui luu suang tung ah a sucip hi. Vompui sia a maai ha theampo tongh thamh siat paih hi. Vompui zongh nuam thong ngawl in a hanciam thei za a hanciam ciang, Pu Khai kam ih ziat sang mit nuai pan khat veih a pet man hi. Tua ngawl leidang bangma a liam bua hi. Hi bangh in vompui sia thaau kuul ngawl in a man zo hi. A ma in a khan sung in thaau lawng 7 a nei hi. Ngaal khat, sa khat a omh papo ciang, a pawl a lawmte veu in toai sak papai hi. A lawm a ngualte tawh thaau kaa manlang tu kidem tawntung aa, kuama in dem zo ngei ngawl hi.

1889 kum, Mikaangte-in Khamtung ngam hong suanthal nuam in, Kawlpi pan hong kipan hi. A lampui lian belh ngaal kaap maang sia Sir. George White V.C, C M a hi hi. Khamtungte awng thu hong kikup pui nuam khu hi ci-in Capt. Raikes in hausa teng a sam hi. Hausa sawltaakte a paisak hi.

1. Pu Thuam Son – Khuasak
2. Pu Hang Kip – Khuasak (Kampheen)
3. Pu On Kham – Voklak
4. Pu Hong Son – Buanman
5. Pu Pau Thang – Limkhai

Hi sawltaak teng Kawlpi a thet ciang, Mikaangte-in Sizang khua bangza pha nu ziam ci in dong hi. Khua nga pha ungh ci aa, a nuai a bangh in noptuam a pia hi.

1. Zaamh khap 8 veu 5
2. Babusong(Puanvan) 5
3. Tung beal 5
4. Hangkee 120

Hi bang a noptuam a piak zawk ciang, Mikaangte-in, “No le ko sia nam khat suak tu aa, ih kido ih kikaap ngawl natu in kamciam kong piak luang, hi noptuam teng hong pia khu hi” a ci hi. Mikaangte-in ih do ngam ngawl natu-in, a thaau vui, a thaauh tangte tha hana a lak hi. Phak khat khai in, ngaakaapte kingual sak aa, lei a bok sak siana, kaap sak nik nek hi. Tua zawk ciang, “Nong kaap uh le hibang a kivawt kuul tu hi ciamte ta van” a ci hi. Kawlpi ngam sim nawn ngawlna tu leh a mate hong pai ciang, ih do ngawl natu vaitha lai hi. Sawltaak 5 teng in kam hi teng hong pua aa, noptuam nga teng tawh hong cia hi. A noptuam piak teng hausa inn a kitunh in kihawm hi.

Hi bangh teng kam hong puak ciang hausa teng kikum in, “Tua le pha hi. Noma sawl bang in kawlpi ngam sim nawm bua taw ung. Note Khamtung ngam hong pai heak vun” ci – in a vai tha kik hi. Tasia ciang Mikaangte-in, “Ka thu piak uh bang ni leute, kuama sup le ngim nga ngawl tu nu hi. Ko sia Khamtuang kong pai ngawl tu suak thei ngawl hi. A hihang no hong vawt sia nuam hi ngawl khu hi. Pwai ukpipa tawh kisi nuam khu hi” ci-in thu hong puak kik hi. Hausate in, “Khamtung nong pai tu uh sia hong nial zo ngawl tu khu hi. Ahizong Pwai ukpipa tawh kisi nuam bek na hi uh ciang Pwai sang paina Kawlpi ii ni tumna sang ah lampi khat om hi. Tasia tawn ta vun” ci kik leleau hi. Mikaangte in, “Sizang sangma hong tawn nuam khu hi. Na khua kong tot tu na awi bua uh le, Thaang mual pan na khua lam sang paina ah, dial san na khai vun. Sizang hausa teng na om vun a, Pwai lam hong hilh ta vun” ci kik hi.

A tung a thu bang in Mikaangte in ih ngam ih lei hong sut nuam ahiman in, hausa upa teng, Kawlpi a pai sawltaak teng le taangpi taangta kikhoopna khat vawt in thu a khensat hi. A thu khenhsatna pan Mikaangte thu hong piakna sia thu pha hi ngawl hi. Ei hong he sak nuam ngawl hi le, Pwai lam zui a kaato pai tu hi. Sizang sang pan kong pai nuam uh a ci sase nial sia, kivei zo ngawl tu hi. Ih kaa ma kuul tu hi ci uh hi.

Hibang teng a vaihawm ciang Kawlpi a pai, sawltaak 5 teng-in, “Mikaangte sia I do hang bangma hun kizo ngei ngawl tu hi. Banghangziam ci le, ei thaau sia a dawn pan thal aa dinh lam veu kaap Kuul hi.Amate thaau sia a taw sang pan veu thaal zaw aa, a boklam veu kaap papiah hi. Dinlam le boklam aa kikaap tu sia bang bangh peuma dinlam a kaapte in zo ngei tu hi ziam? Taciang a thaau uh sia manlaang takin thaal vazing thei si hi, “ci in nasiatak in nial uh hi. Hi bangin nial ahihang kuama in Mikaangte a kiitaa tuanbua hi. I ngam ih lei hong sut nuam ahiciang in bangbangh in do tu ziam ci sia a kuoma po in a ngaisun tek hi. Taciang sawltaak a paite in, “Mikaangte sia peangdap veu a thua uh hi” ci-in son hi. Tasia po ciang Pu Khai Kam in, “Tabangh aa peangdap a thua le Khamtung mual kawm luam kawm ah pai thei ngawl het tu hi. Do leang kizo tu hi” a ci hi. Hi bang in Mikaangte do natu vaihawm aa, a kuama thempo lung kim in thaau vui. thaau tang. Ki nging tek tawng, ih khuang khimh po ciang, sim suk pai tu hi a ci hi. Hi bangh in Mikaangte do natu vihawm in a thu kim tek hi.

Pu Hang Kip Kawlpi ah sawltaak in a paina thu Pu Lam Son zi (A tanu) in a nuai a bang in laa phua hi.

- Kaang tui do lun lim bangh lian ee, laam bang muak tu phuung maang tang
- Phuung bang kai ee:
- Phuung maang sak luang khuam bang laina pa zua do tawh ciam ve te.

Pu En Thuam ih maakpa Pu Hong Son Kawlpi ah sawltaak a paina a nuai a bang in laa a phua hi.

- Ka aiin ngual kawai mai mak lungdei let do hong hang ma sa e:
- tong cian tel ngawl a hawm tense a thim, lemh pak in nei ee.

A tung a bangh in Mikaangte do tu a kivaihawm phitphet kawm pan, Mikaangte in Kawlpi pan ni tumhna sang Khamtung manaw in lam hong vawt hi. Ko sang lam hong vawt heak vun ci napi hong vawt vave hi. Ta sia ciang ngaal hiam tek zamh in, a kuan thei zaza ngaal sim tu in Kawlpi ah tuak suk aa, Kawlpi ah nasia tak in kisim hi. Tua ni in, Khamtung ngaal kaap a nuai a teng hong kaap lup sak hi.

1. Pu Hau Mang – Khuasak
2. Pu Lian Pau – Khuasak
3. Pu Son On – Buanman
4. Pu Son Lam – Thaangnuai
5. Pu Kim Lam – Thaangnuai

Ngaal te hant mama ahi ciang, Pu Kim Lam luang sia Kiphaam zo ngawl hi. Tua zawk ciang Thuangthi ah ngia phual hong sat to aa, lam hong vawt laleau hi. Kisim laleau aa, Buanmante khat kaalup sak hi. Gurkha ngaalkaap khat kikaa lup sak aa, thaau 4 le la vanh 4 kimat sak hi. Tuulsuk pan kinang kik aa, ngaal hamsa mama ahiciang, khuasak hausa Pu Khup Pau in Tiddim hausa Pu Khaw Cin kung ah pai in, ih ngam ah hi bangh ngaal om hi ci-in son aa, Pu Khaw Cin zong in a ngaal kaapte taw hong kuan in 1889 kum January tha ni 26 ni-in, sial pui khat ngo in ngaal vaai a hawm hi. A zing ciang 27-1-1889 ni-in kuan suk pai aa, A zu hawmna mual ah nasia tak in kikaap: hi. Pu Khup Lian in ngaalte thaau khat mat sak in a nuai a bang in laa a phua hi.

+ Vang Khua suan tu lei do vaimang ni khat pil taang bang the nge:-
- Al bangh that ingh hau toai hing cing kawl ciang tui bang la ing nge, za lai ah kaan saang ing nge.

Tua ni-in Pu Mang Tuang baan ngaalte in kaap let hi. Mualbeam ngaal kaap 3 hong kaap lup sak hi. Suk te teng thi luang pua in a cia siat paih hi. Mikaang te in Khamtung ma hong manawt to veve ahi man, Phatzang mual pan nang laleau hi. Buanman Pu Khup Suang hong kaap lup sak hi. Lophei Pu Mang Thawng khut lang kaap tan sak aa, Pu Khup Hang zapi ngui kaap let sak hi. Ngaal kilel vaheei ahiman Kinung kikinn aa, leisan mual pan nasia tak in kinang laleau hi. Leisan mual a ki sim ni-in ngaal lampui Pu Khai Kam in ngaalkaapte hanthawn in a au laitak, abiang ziat sang pan thaau tang khat in kha aa, a ziat sang hapi nuai tang khat zong a kha tham hi. Pu Thuam Son pui zangai a kaap let sak hi. Leisan mual pan kinung kin aa, Hanthang lei ziik pan nang kik hi. Pawt ngui la-in pawt ngui suangtum pial teh a pang hi. Ngaal te a nuai santak athet laitak pawt ngui sattan ek aa, ngaalte tam ma thi hi. Hanthang leiziik pan ni thum tawntung nang hi. Ngaal kilel vave aa, a nung kiin zawk ni 6 ni-in ni lum mual mawk thingten pan nang kik in zo zo ngawl vave hi. 4-2-7889 ni-in Khuasak khua hong sim tham aa, inn theampo hong hal thap sak hi. Tua zawk ciang Zomi ngaalkaap to Buanman khua ah ngaal sim tu-in a ki khawm hi. Ta sia lai tak Mikaangte-in Khuasak khua pan TAWP tawh Buanman khua a kaap hi. Tawp tang sia a tukna pan puak tham kik aa, lau huai mama hi. Tasia ciang Pu Khaw Cin in a ngaalkaap teng tawh a cia hi. 13-2-4889 ni Mikaaangte-in Buanman le Thuaklai khua sim in la hi. Pawl khat sia Ngaal zang ngam Zaauhnuai khua ah ki taai zi hi. Zaauhnuai khua pan kido laleau aa, ei a te haat hial aa, nawt mang keak hi tuak hi. Zaauhnuai khua 2 vei hong sim aa, a kik siate ki lel hi. Hi bangh in Mikaangte in ih ngam sia hong sut tol hi. A hihang kinuam thong peang ngawl in, Voklak ngam Siallum pan nang kik tu in kul thum nasia tak in a vawt hi. Tuak pan 1889 kum May tha ni 4 ni zing sang nai 10:00 pan nitaak nai 4:00 dong nasia tatak in kikaap aa, ih hiam zak kibang ngawl ahikom tam mama hong mon hi. Mikaangte zong in Siallum kido sia hamsa a sak mama khat ahi hi. Pu Kam Suak te unau thum in ngaalte nung sang pan a kaap ciang in Mikaangte zong lau in a taai pheang uh hi. Hi Siallum kidona sia haksa mama sa hi vak, Mikaangte in Surgeon Le Quesne sia V.C. (Leitung bup ngaal hanna lamsang pan min phatna lian bel) a pia hi. V.C. min phatna nga sia Kawl ngam hong sim sung buppi ah, hisiapa bekma a om hi. Hi kisimna-ah Mikaang tatakte thum le a dang ngaalkaap 80 bang thi hi. Zomi ngaalkaap a thi, a liamte a nuai a bang ahi hi.

1. Pu Lian Kam
2. Pu Vum Mang
3. Pu Seam Mang
4. Pu Pau Suang
5. Pu Tuang Vungh
6. Pu Khup Vum
7. Pu Khai Suak
8. Pu En Thuam
9. Pu Pau Lam
10. Pu Hang Sing
11. Pu Lam Khup
12. Pu Zong Thuam
13. Pu Za Vum
14. Pu Lu Kam
15. Pi Lian Vung
16. Pi Vung Neam
17. Pi Uap Huai
18. Pi Lam Ciang
19. Pi Dim Ngiak
20. Pi Huai Nuam
21. Pi Awi Vung. (Dim Kim Nu)
22. Pu En Thuam Tanu Khat

A liam teng pan:-
1. Pu On Son
2. Pu Kam Tin
3. Pu Hau Khai
4. Pu Pau Thual
5. Pu Kam Thawng
6. Pi Dim Kim
7. Pi Pau Nuam
8. Pi Mang Neam

Hi Siallum kidona sung ah Zomite numei zong pa zong a kibang in ngaal dotek hi. Mikaangte sia Kawlpi ah ih sim suk pan kipan, ih ngam hong suan dong nasia tak in kido aa, Thaangkaai ngam ih taaina themapo pan kikaap kakoai lai hi. Kizui zen tan hi. Pasalte-in, “Mikaang ngaal kum thum ka nan uh sung haksa mama hial aa, mun 2 pan bek nung kiin sak zo khu hi” a ci hi. A nung kiin sak zawkna mun 2 sia, Zuhawm mual leh Ngal zang ngam Zaauhnuai khua pan ahi hi. Ih Pu ih pate in Mikaangte sia a thatang nei za, a hiamh nei za, a thiamna za leh a hanna theampo zang in do ahihang, a hiam zak kibang ngawl ahi ciang zo zo peuma ngawl hi. Tua ahi ciang ngaalte khut nuai ah tum tu ngawl a dang a om nawn bua hi. A khak bel in Thavak khua pan B.S. Carey tawh kiciamna vawt in ngaal sung ah tum thiang tho pheang hi.

MIKAANG TE TOH KICIAM NA (1891)
Mikaang ngaal sia nasia tak in lel ahiman, tum thiang tho leang pha zaw vak ci-in vaihawm tek aa, hong tum tu khu hi ci-in kiciamna vawt natu-in thu a za sak hi. Tasia ciang Mikaangte-in, “Nong tum uh le, Zomi, Sizang ngeina om bang in kiciamna ih vawt kul tu hi. Ko sia no hong vawt sia tu hong pai hi ngawl aa, no ma ih nog siat vawt uh ciang hong kaap hi bek khu hi” hong ci lalai hi.

Khuasak khua Pu Thuk Vum sia pui zung kaang Khat lei in tasia taw kiciamna vawt hi. Tasia lai Maangpi seam sia B.S. Carey hi aa, Vuandok seam sia Fowler ahi hi. Hi te 2 le ngaalkaap pawl khat, Zaang pi tam pan Thavak khua ah hong pai hi. A sial pui sia Carey in kaap lum sak hi. Zomite ih sial a kiciamna ngeina om bang in, a lung thi sia Carey tuk khuuk pan buak suk aa, “Tu ma sia a kikaapna sa teng kimaai sak tek tawng. Maai sang ah kong kaap lai uh le sial mul pulh in pulh taw ung, sial thin muat sial lung muat in muat taw ung. No zongh in maai sang ah nong kaap lai uh le sial mul pulh in pulh ta vun, sial thin muat, sial lung muat in muat ta vun” ci-in phuisam khawm aa, sial mei toh kivat lai hi. Kiciamna in lui suang khat a phut hi. Hi suang bang in ih kiciamna thu kho taheen ci-in kivaitha lai hi. Hi kiciamna suang sia tu ma in Khuasak khua Pu Kup Pau inn ah om lai hi.

MYO – UK SUAMH NA (9.10.1892)
A tung a bang in kiciamna a vawt zawk ciang Kumhpite-in Kawl sal na mat teng uh tha siat vun ci aa, Kawlpi kisim lai a mat 17 teng tha khat in cia sak pai hi. Inn teang dangte dadam in cia sak kik pheang hi. Hi bang in sal hong khawm kik ahi ciang ih thaau zong hong khawm tu hi ci-in a kuamapo in muang maw tek hi. Tasia laitak Pu Khai Kam in, “Kumpite ih kaap kik buale Kawl sal hong khop bangma-in, ih thaau teng hong khawm kik tu hi. Na um bua uh le en vun, khua ngei ngawl in hong khawm siat tu hi” ci-in mihing theampo tung ah a son kakawi hi. Kumpi do kik tu in pawl kaai khawm tawntung hi. Khua sim ngaal lampui theampo zongh thu son pui siat hi. Kapteal khua a thu nun siimna khat ah a nuai a bangh in a ai lawng a laam hi.

+ Zaangkhen kawl ciang muung lo bangh tumh khua kiim ngual awng lung ih lau ba nam ci nge:-
- Ka kawl ciang tawh sam ngi bang ka ki peal sang simh luu zaang tual a tung zong lung siik bong nge.

Hi bang teng in Pu Khai Kam in Kumpite do kik natu thu son pui kakawi hi. A kuamapo lung kim tek in, kumpi do kik tu ci-in ki son vacip paih hi.

1. Kapteal hausa Pu Thuam Thawng
2. Heilei hausa Pu Khan Hau
3. Heilei hausa (pa tapa) Pu Pau Kho Thang
4. Zo khua hausa Pu Vum Lian
5. Zo khua hausa (pa tapa) Pu Tuang Hau
6. Upa Kam Ngo
7. Upa En Suang

Hi a tung a teng zong Kumpi do kik natu in phatak in thu son pui aa, lung kim tek ahi man in, Myo-uk suam tu-in hong ki pan hi. Kapteal hausa Pu Thuam Thawng in, “Thin toi heak vun, keima in Falam, Zahaute ngaal do pui tu a pawl, a pawl a koi zo khi hi” a ci hi. Tua ahile ngaal vai kikum tu-in, kikhopna khat vawt tawng ci-in, Diimpi khua ah Zomi ngaal lampui theampo sial pui khat ngo in ngaal vai a kikum hi. A thu khensatna pan thaau lawng 400, Saai ha pum cia khat, Cingh ki kaa khat Maangpi pa pia nuam khu hi. Pumva khua ah hi noptuam teng en tu in, hong pai ta vun ci-in Thaang (Fort White) ah Myo-uk pa tung ah son sak tawng ih, hong pai ciang lam sak lam thang pan pang in, kaapcip tawng ci hi. Hi thu teng Pu Kim Tun, Pu Pau Thang, Pu Khai tuan, Pu Lian khai te-in Thaang ah a son sak hi. A dang nong pai bua uh zong, Myo-uk Maung Tun Win, Maung Aung San, Nawai kai khua Zo kam phen Hang Suak, Maung Aung Gyi hi teng peuma a phamaw in hong pai nanaak tavun ci-in vai tha hi. Tua lai tak in Pu Thuam Ngo le Pu Thang Son sia Kumpite Palik in Thaang ah a om hi.

8-10-1892 ni-in Pumva khua ah Zomi Ngaalkaap (Sukte le Sizang) te ki Khawm aa, a vek pi 600 bang a pha hi. A tung aa, a sam teng sia Pu Thuam Ngo le Pu Thang Son Lampui-in 9-10-1892 ni-in Thaang pan Pumva khua ah noptuam piakte om tu in, ngaalkaapte tawh a vek pi 34 hong pai aa, Suang bum hong tawn hi. Zomi ngaal hang a suam tu teng in Suangbum mawk, Ngeauzum pan pang pinhpenh hi. Ei ma mi Palik te 2 le Myo-uk pa sia a ki bang valek in ton khawm hi. Ih Palik te 2 in a pangte a mu po ciang, lam thang ah leang suk pia hi. Tasiapo ciang a pangte in kaap ngawp pai aa, Myo-uk Tun Win, Mg. Aung San, Mg. Aung Gyi le ngaalkaap 8 thi aa, 7 liam hi.

Hi Bang teng in Myo-uk kisuam ahi man mikaangte in a nuai a Zomi lampui teng hong mat sak aa, Kindat (Kaanghtaap) thong sung ah khum hi.

1. Kapteal Hausa Pu ThuamThawng (le a zi a ta te.)
2. Heilei Hausa Pu Khan Hau
3. Heilei Hausa(tapa) Pu Pau Dal
4. Upa Kai Tuah
5. Lunmun Hausa Pu Thuk Kham
6. Sumniang Hausa Pu Kam Lam
7. Taitanh Hausa Pu Do Lian
8. Tuisan Upa Kam Cin
9. Palik Pu Thuam Ngo

Pu Thuam Thawng sia, 1893 kum December tha sung in Kindat thong sung ah a thi hi. A tapa Pu Pau Dal zong 1894 kum in thong sung ma ah thi hi. Pu Do Lian leh Pu Kam Lam zong thong sung ah a thi hi. Pu Khup Pau in a nuai a bang in laa a phua hi.

+ Hau tawai ka lung ngai te tawh von tawh hen kol khai ing nge:-
- Do sau nuai a tha kia ing nge lau tha nu ciang hil nam maw.

1. Pu Khup Pau
2. Pu Khai Kam
3. Pu Mang Pum
4. Pu Son Suang
5. Pu Pau Thang
6. Pu Vum Lian
7. Pu Kim Thuam
8. Pu Kip Khai
9. Pu Kam Suak

Hi ngaalhang mihing teng sia, Kumpite mat tu uuk ngawl in, dui sung ah taai-in bu hi, A hi hang a nuai a 5 teng sia 23-2-1894 ni-in Kumpite khut sung ah a kiaap kik hi.

1. Pu Pau Thang
2. Pu Son Suang
3. Pu Vum Liam
4. Pu Kim thuam
5. Pu kip khai

Hi ngaal hang mihing 5 teng Kumpi sung hong tum ciang in, na taaih pui uh na lampui,

1. Pu Khup Pau
2. Pu Khai Kam
3. Pu Mang Pum
4. Pu Kam Suak

Hi ngaal hang mihing 4 teng le na taai pui dang teng nong mat pui zo bua uh le, thong sung ah hong khum tu khu hi. Suataak nga peang ngawl tu nu hi a ci hi. Tasia ciang a tung a 5 teng in khua mi hong belap ka po vun, a taaina lam hong hil tu khu hi a ci hi. Hi mihing 5 teng lampui-in Mikaang ngaalkaapte tawh ngaal hang 4 teng ii bukna zong hi. Tha khat tawntung zong zo kasap mu zo peang ngawl hi. Tasia ciang Thavak pan Zomi upa 12 hong mat sak laleau aa, Kaang taap thong ah koi-in, ngaal lampui 4 teng a kimat zawk mateng hong kitha kik ngawl tu hi a ci hi.

PU KHAI KAM TE PATA THUM KI MU KIK NA
Myo-uk suam zawk pan kipan Pu Khup Pau, Pu Khai Kam, Pu Mang Pum le Pu Kam Suak sia, Thavak khua pan kipan zong aa, kum 2 zawk ciang mu kik zo pheang hi. A mate teng a kimu zawk ngawl hu in Kumpite in ngam mite ngimh pia mama hi. Tua ahiciang Kumpi sung ah tum zaw le pha tu hi ci-in vaihawm aa, Pu Khai Kam upa Pu Mang Suang lampui in a zonh uh ciang mu hi. A zongte tawh a kisik ciang Pu Khai kam in, tha khat in thaau tawh kaap tu kithawai pai sia, a zongte sung ah a upa Pu mang Suang ki hel luilamh a mu ciang kaap awl kik hi. Tumasia a kizon lai-in a mu tu in ki zong ngawl hi. Khat vei bang sia a zongte na, a tu I kaan na, a khawni ka mu setsot uh ci ve, ka phual seal pai uh a, a pai ngawl na sang zazaw ka kizong sak pai uh ci hi. Zong tawntung napi mu zo ngawl ahiciang Kumpite in, “Khai Kamte pata thum le Kam Suak a kimu ma teng kong matsa teng uh hong tha kik dektak ngawl tu khu hi ” a ci hi. A khak sang ciang ngim kinga lei lalawm ahiman, tum zaw kaheu le pha vak ci-in vaihawm hi. A tung a bang in a suapuipa Pu Mang Suang taw kimu zawk ka heu le pha vak ci-in a vaihawm ahi hi. A tung a bang in a suapuipa Pu Mang Suang tawh a kimu vaihawm khawm hiithiat hi. Kumpi sung tum zaw tu ma a sua hi. Thu a kikup zawk ciang khua zuan tu in a cia hon uhi.

Dui sung a om sung a buk belna mun sia, Dolluang ngam lung si tuah a cina mun hi aa, tu dong ma in Pu Khai Kam buk na mun ci-in kiciamte lai hi. A nuai ah tui ngo tul luang hi. Hi bang dui sung aa, a taai kakawai sia, Ngaal phuak Pu Mang Pum in a nuai a bang in la khat a phua: hi.

+ Zua lun min ngei paw lawai bang thang ih ve do ta len sal bang sawm aa, heen tu ngamsa bang hong vaai hi ze:-
- Ciam pui sial lum paw diih naang bang neam zo ta, sau tawh le sam bang peal aa, ngam zaang ah ngui bang ka vial hi ze.

Pu Khup Pau te pata thum hong cia Thavak hong thetma in, kampheen Pu Pau Thang le Limkhai Hausa Pu Mang Lun in, Kam taai sak aa, “No pata thum sia Kumpite in mat tatak ma hong sawm ahi ciang, hong thalup ngawl natu hesuak kong nget sak tu uhi. Tua ahi ciang mihing khat ciang hi za tawh kisitu ci sia hong aap khol ta vun” a ci hi. Tasia ciang Pu Khai Kam in, “Ko sia Kumpite ii hong tha lup tu a thin toite hi ngawl khu hi. Hong tha lup ngawl nial ta, ka khan tawntung va, thong sung a hong khumcip tu sia lau bek khu hi. Khan tawntung, thong sung ah hong khum ngawl natu kamciam nong pia ngam uh le hong ngaisun thei tu khu hi” a ci hi. Ta sia ciang Pu Pau Thang le Pu Mang Lun in, “Pha hi. No pata Thum a tu in, kum khat thong na taak tu uh tha luk; kum nii thong na taakh tu uh kum khat kum thum thong na taah tu uh kumh khat le kum lang ci bang hong khep natu kong vaihawm pui tu uhi” ci hi.

Pu Khai Kam in, “Ko pata thum a tu in khi ngui thum, ngui khat ciang zakhat veu manh hong pia taw ung. Kam pheen Tonglungkio a tu in, danghka 25/- hong pia taw ung ii, ih kiciamna bang a suak buale, kong pia kik siat tu uh hi ci-in, kaciam hong pia kik ta vun” ci-in khi ngui thum le danghka 25/- a pia hi.

1894 kum May tha 16 ni-in Pu Khup Pau te pata thum zum pan sam in, man pai hi. Thaang ah pai pui aa, Kaanghtaap thong ah puak hi. Pu Kam Suak sia man zo ngawl lai hi. Pu Kam Suak duih sung a om lai teng Kumpi do tu hi a ci hi. 1897 kum ciang man zo pheang aa, Kaanghtaap thong sung ah ngim nga lei ahiman leitung hong nusia hi. Pu Khai Kam te pata thum Kaanghtaap thong a thet zawk ciang in Sukte hausa, Sizang hausa a mat teng le Thavak pan Upa 12 a mat teng hong tha kik siat pheang hi. Kaanghtaap thong ah tha thum a koi zawk ciang,

1. Pu Khup Pau sia Minzan thong ah,
2. Pu Khai Kam le Pu Mang Pum sia Rangoon thong ah a puak hi.

Pu Khai Kam sia Rangoon thong pan Andaman tuikul thong ah a khan tawntung thong taak tu in puak suk laleau hi. A zi Pi Thuam Ciin in a nuai a bang in laa a phua hi.

+ Ka kiang min ngei tui bang ciim bel do in , tang phung bang kal e;-
- Zaangsi ngual khuang bang thawn ve te za ta piil tang bang thee te.
+ Zua min thang tawh tuai lung zawk toh do in ma ciang hong suan e:-
- Na vaang taang vee na lim lian vaimang hen kol khai ve te:.

Tuck le Carey in “The Chin Hills” laaibu sungah a nuai a bang in at hi.

1. Khaikam, (Khai Kam) son of Kuppow, (Khup Pau) now in the Andamans, undergoing transportation for life. (Page.26)

2. The four unsurrendered rebels included the two most important Chiefs, Kuppow, (Khup Pau) Chief of the Siyins, and Kaikam, (Khai Kam) his notorious son, and as it was all – important to secure these Captain Murray and Lieutenant Sutton continued to search the country with unabated energy while Mr. Fowler and I continued to bring pressure on the Siyin villages to force the people into handing them up. (Page. 105)

3. To political officers of the future the following advice is ventured. Never pardon a Siyin for any offence, never allow Kaikam (Khai Kam) to return to the Chinland.

PU KHAI KAM TE PATA THUM HONG CIA KIK NA
Pu Mang Pum sia Rangoon thong pan kum thum a cin zawk ciang hong cia kik sak hi. 1st December 1897 ni-in Tiddim hong theng aa, 3rd December 1897 ni-in Khuasak khua hong theng hi.

Pu Khup Pau sia Minzan thong pan kum 4 a cin zawk ciang hong suakta aa, 1897 kum in Khuasak hong theng hi. Zo ngeina bang in sial khat tawh a kithakhup pai hi.

Pu Mang Pum in thong a taakna le a sua taak kikna a nuai a bang laa a phua hi.

+ Zua min ngei taang bang ki phong e do in heenh tang khau vaw e:-
- Pu pa siam in puan bang huai e phuung tawh ho kum kik ing nge.

A hi hang Pu Khai Kam sia Andaman tui kulh thong sung ah om lai hi. Pu Khup Pau in thong sung pan a sua taak zawk ciang Pu Khai Kam a ngaisutna in laa a Phua hi.

+ Ka von kaam kei muan tui bang ciim phak sap zaang tual tung awng nge:-
- Bat na ngawl aa do sau nuai pan tai nga na sia sep nam maw.

PU KHAI KAM HONG CIA KIK NA
Mikaangte in 6-1-1909 ni-in Falam khua ah Zomite min in, Chin Hills’ Battalion, Burma Military Police ci-in hong phuan hi. Pu Mang Pum in Kumpi ngaalkaap: hong seam aa, a muan belh khat zong hong suak hi. A ma in a uu a nau teng kai khawm in Kumpite muan thei tu in na a seam hi. Kumpite in muang a sak pian ciang in Sizang Upate tawh vaihawm in a u pa Khai Kam suataak natu in 3-2-1910 ni-in Falam Maangpipa tungah seauhlua a pia hi. Maangpipa in Menzipa tungah a puak hi.

23-2-1910 ni-in hong suakta sak hi. 23-4-1910 ni-in Khamtung ngaal lampui ngaal hang piipa Khai Kam sia Andaman tui kul thong sung pan kisuakta sak zo hi cina thu hong theng hi.

5-5-1910 ni-in Ngunkhawm hong theng aa, Kindat ah pai to tan sak pai hi.

6-5-1910 ni-in Ngunkhawm ah hong heak suk kik aa, uu le naute in muak tek in, teambaw tungah a muakte tawh kimu hi. Pu Khai Kam in a muakte a mu ciang, “Kei mithisa no taw kimu kik thei thong” ci-in a aau hi. A muakte theampo a khua sik mul tang ngawp hi. A tapa Ex. Capt Ngin Zam zong in muak aa, a kisik caing Pu Khai Kam in, “Ngin Zam ni? lian mama zo tate” a ci ziao hi.

11-5-1910 ni-in ding to aa, Tiddim zum zuan sak phot hi. 12-5-1910 ni-in Tiddim theng hi.
14-5-1910 ni-in inn, Khuasak hong theng hi. Kum hitanvei bang kol taangsa ahi ciang, inn sung ah tum sak pai thei ngawl aa, Sizang ngeina om bang in a leng pan a zek sa pawl khat vawt sak phot in, phuisam in tua zawk ciang inn sung ah tum sak thei pheang hi. Tua ni ma in khui tal khat ngo in a lung thi ki nuawi hi.

15-5-1910 ni-in loai thum le khui khat tawh ngaal aai sak in tha ki khup hi.
A suapuipa Pu Mang Pum ii hanciamna le uu le naute hanciamna tawh in, ngaal lampui Pu Khia Kam sia, a Khan tawntung thong taak tu hi napi hong suakta sak kik hi. Pu Mang Pum in a nuai a bang in laa aphua hi.

+ Tiau li tui huai thang van tawp aa ciin thang heen kol aw ci nge:-
- Heenh kol khau bang ka suut natu taang tam ngual khuang bang thawn ing nge, do lai sial lum toai veang nge.
+ Vaimang tong ka san kom aa, ka ciin heen kol khau bang sut ing nge.

Pi Thuam Ciin in a nuai a bang laa: a phua hi.

+ Sang maang na phu thang zaw mawng nge heen kol na khai thang zaw maw:-
- Suk tui lun tawh ciam ih ve te vaimaang thin thu zua tawh khu luu a khu te.
+ Se sum tun siang tut tu bang aa, na tun lai lung muang maw ze.

Pu Khai Kam in 1919 kum September tha 15 ni-in Khuasak khua a inn pan leitung a nu sia hi.

” There is no little enemy.”
” He that cannot obey, cannot command.”
” There has never been, non ever will be.angyu such thing as a good war, or a bad peace” (-Benjamin Franklin)

Ni Kong Hong

Read More