Dr.Suanpi le a tanu Sann Lukhu Nel Kai Khu Na

Sizang mi nang sung ah Th.D nga ma sa bel Sya Za Khup tupa Pastor Khup Suan Pau Dr.nga na Photo le
Pastor Khup Suan Pau ta nu B.A nga na photo

Sya Suanpi ta nu Sann sia korea ngam sung leh leitung bup sang sung ah a hoi bel sang ahi Ewha Woman University Numei sang pan in B.A nga ahi man in lung dam pui hi.

Sya Suanpi zong Dr. nga na lukhu nel kai khu thei zo ahi man in lungdam pui mama hi. Sya suanpi leh a ta nu sang ka na sia Yonsei sia, American missionary Underwood le Ewha Woman University sia American missionary Mary Scranton te ii a phuat uh hi: 1885 & 1886 respectively.

Sann sia B.A. International Studies hi a, tu in KDI [Korea Development Institute] sang minthang khat ah M.A. master course kah zo, kipan zo hi.

 

Read More

Lukhu Nel Kai Khu Tu

SDA Pastor Suak Khaw Ngin@ Ngin Kok Buanman le Nu Pau Za Dim @Pau Dim Thuklai,te ih tapa Thang Thawn Khai in , Asia Pacific International University, Bangkok pan in B.A English lukhunelkai khuhna hong nei thei tu ahi man in ih  lungdam pui hi.

Asia Pacific International University, Bangkok pan mi 300 val in lukhunelkai khuhna  sung ah Sizang mi khat ki hel thei ahi hi.March tha ni 3 ni nitak  nai 2:00 pm hun ciang in, Thai Kumpinu in lukhunelkai khuhna  nei sak tu ci  thu ki za hi.
Topa minthan'na hi ta hen.

Read More

SRBA Zum le 2013-2016 kum lampui Thak Teng

SRBA Zum Len Naseam (2013-2016) by

Read More

Thi Ko Na

Thupuak :- Sya Nang Khai

01. Pa Mang Khan Thang (Voklaaak) khua mi Khaikam ah teng in

A zi (Nu Cingkhek) Thingunau te na khol ngawl in tu ni 20/2/2013
zingsang 6:30AM hun in

Khaikam pan leitung hong nusia hi.

02. Pa Mang Za Ngin (Sualiim) h/o Nu Lian Niang in Suang khawm in sum tha law a,

sunsia neak zawk ciang naseam kipan sia SUANG tak suk in  20/2/2013
nitak  2:30PM hun

 a nuntakna Topa kung ah zuatsan hi.

Thungetna ah phawk tek tawng.

Lungdam

Read More

Pu Salai Kip Kho Lian CND 65 Kum Cin Thupuak

ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႕ ႏွင့္ ခ်င္း အမ်ိဳးသားတို႕ ေလ်ာက္လွမ္း ရဦးမည့္ ဒီမိုကေရစီ ခရီးရွည္။ 

ဆလုိင္းကစ္(ပ္)ခိုလ်န္ (ခ်င္းျပည္)

ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႕ ကို အစဥ္အလာ မပ်က္ က်င္းပခဲ့ၾကသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၆၅) ႏွစ္ပင္ ရွိလာၿပီျဖစ္သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ဖလမ္းၿမိဳ႕တြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသား တို႕အတြက္ ဒီမိုကေရစီ အုတ္ျမစ္ ကို ပူ ၀မ္သူေမာင္၊ ပူ မန္တံုးးႏံုး အစရွိသည့္ ခ်င္း ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား၏ ဦးေဆာင္ မႈ ျဖင့္ အတူတကြ စိုက္ထူခဲ့ၾကသည္ မွာ ရာစုႏွစ္ ထက္၀က္ပင္ေက်ာ္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

ထိုနည္း ၄င္းပင္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံဟူ၍ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္မွာ (၆၅) ႏွစ္တင္းတင္းျပည့္ခဲ့ ၿပီျဖစ္ၿပီး ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၂) ရက္ေန႔တြင္ ရွမ္းျပည္ ပင္လံု ၿမိဳ႕ ကေလးတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား က ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးကာ အသစ္ ေပၚထြန္းလတၱံ႕ေသာ ျပည္ေထာင္စု ႀကီး ၏ အုတ္ျမစ္ ကိုခ်မွတ္ခဲ့ၾကသည္မွာ လည္း ရာစုႏွစ္ ထက္၀က္ ပင္ ေက်ာ္လာ ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ 

ဤသည္တို႕မွာ ကိုလိုနီ ေခတ္ေဟာင္း စနစ္ေဟာင္းတို႕ ကို အဆံုးသတ္ကာ ၿငိမ္းခ်မ္း၍ တိုးတက္ေသာေခတ္သစ္ကို စတင္ ေျခလွမ္းလွမ္း ခဲ့ၾကသည့္  သမိုင္းမွတ္တိုင္မ်ား ျဖစ္သည္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ခ်င္းျပည္တြင္ သားစဥ္ေျမးဆက္ မ်ိဳးရိုးလိုက္ လက္ဆင့္ ကမ္း အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည့္ Ukpi, Bawi , တို္က္သူႀကီး၊ ေစာ္ဘြား တို႕ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ပေဒသရာဇ္ စနစ္သည္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ အားျဖင့္ လြတ္လပ္ေရးကို အရယူ ခဲ့ၿပီး ေခတ္သစ္ထဲသို႕ ကူးေျပာင္း ၀င္ေရာက္ေတာ့မည့္ ခ်င္းျပည္ႏွင့္ အပ္စပ္မႈ မရွိေတာ့ ေၾကာင္း ထိုစဥ္ကာလ ခ်င္းျပည္၏ အႀကီးအကဲ အုပ္စိုးသူ (Ukpi, Bawi) တို႕ က ေကာင္းမြန္စြာ သေဘာေပါက္နားလည္ထားခဲ့ၾက သည္။ ယင္းသို႕ နားလည္ထားၾကသျဖင့္ လည္း ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ခ်င္းျပည္၏ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွ တက္ေရာက္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္ အမ်ားစုႀကီး က ခ်င္းတို႕ ၏ ေရွးေဟာငး္ ပေဒသရာဇ္ စနစ္ ဖ်က္သိမ္းေရး၊ ဒီမိုကေရစနစ္ ထူေထာင္ေရး ေတာင္းဆိုမႈ သည္ အလြယ္တကူ ေအာင္ျမင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ 

တနည္း အားျဖင့္ ခ်င္းျပည္တြင္ ထိုစဥ္ကာလ က အုပ္စိုးသူ ပေဒသရာဇ္ လူတန္းစားႏွင့္ အအုပ္စိုးခံ ျပည္သူလူထု အၾကား ႀကီးမားေသာ ေသြးေျမက် လူတန္းစား ပဋိပကၡ မ်ား မရွိခဲ့ေပ။ အုပ္စိုးသူ ပေဒသရာဇ္ မ်ားကလည္း မိမိတို႕၏ မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ ပုိုင္ဆို္င္ခဲ့ၾကသည့္ အာဏာ ကို သဘာ၀က်က်ပင္ စြန္႕လႊတ္လို ၾကမည္ မဟုတ္ပါ။ သို႕ေသာ္လည္း ရင္း အာဏာ ကို အရင္အတို္င္း ဖက္တြယ္ ထားရန္မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေၾကာငိး သေဘာေပါက္ ၾကပါသည္။ အမ်ားဆႏၵ အတိုင္း ဒီမိုကေရစီနည္းက် ဆံုးျဖတ္ ခဲ့ၾကသည္ ျဖစ္သျဖင့္ အအုပ္စိုးခံလူတန္းစား က အုပ္စိုးသူလူတန္းစား တို႕အား ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ ျခားနား ကာ အတင္းအဓမၼျဖဳတ္ခ် သည့္ သေဘာမ်ိဳး မဟုတ္ခဲ့ေပ။ လူတန္းစားတရပ္က အျခားလူတန္းစားတရပ္အေပၚ ေအာင္ပြဲခံသြားျခင္းလည္း အလ်ဥ္း မဟုတ္ခဲ့ေပ။ လူတန္းစားတိုက္ပြဲ ပံုစံမ်ိဳး လည္း ေပၚေပါက္ ခဲ့သည္ဟု မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ားမရွိခဲ့ေပ။ ဖလမ္း ညီလာခံႀကီးသို႕ တက္ ေရာက္သူ လူထုႀကီးတရပ္လံုး က ပေဒသရာဇ္စနစ္ကို ဖ်က္သိမ္း ရန္မဲေပးၾကၿပီး ကန္႕ကြက္မဲ (၁ရ) မဲသာရွိသျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ နည္းက်ဆံုးျဖတ္မႈကို လက္ခံၿပီး အာဏာ ကို အသာတၾကည္စြန္႕လြတ္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ကမၻာ့ စက္မႈ ေတာ္လွန္ေရးႀကီးႏွင့္ အတူ ေပါက္ဖြားခဲ့သည့္ ေခတ္သစ္ ၏သေကၤတမ်ားျဖစ္ေသာ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ ပညာသင္ယူၾကရသည့္ စာသင္ ေက်ာင္းမ်ား၊ ဖ်ားနာၾကရာတြင္ မိရိုးဖလာ တိုင္းရင္းေဆးပညာ ျဖင့္ အိမ္တြင္း တြင္ ကုသမႈ ၾကရသည္မွ ေခတ္သစ္ သိပၸံေဆးျဖင့္ လူနာအမ်ား ကို အစုအဖြဲ႕လို္က္ တက္ေရာက္ေစကာ ကုသေပးသည့္ ေဆးရံုမ်ား၊ တို္င္းျပည္ကို အထက္ေအာက္ ေဒါင္လိုက္အဆင့္ဆင့္ စနစ္တက် အုပ္ခ်ုဳပ္ ႏိုင္ေရး အတြက္ အစိုးရ၏ ရံုးမႈထမ္းတို႕ တစုတေ၀းတည္း အမႈထမ္းေဆာင္ရသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရံုးမ်ား ႏွင့္တရားရံုးမ်ား ကို ဗဟိုျပဳသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သစ္၊ ရာဇ၀တ္သားမ်ား ႏွင့္ တိုင္းျပည္၏ ျပည္တြင္းျပည္ပ ရန္မွ ျပည္သူကိုကာကြယ္ရန္အတြက္ စနစ္တက် စုဖြဲ႕ ထား ေသာ အျမဲတမ္း ရဲတပ္ဖြဲ႕မ်ား ႏွင့္ စစ္တပ္ မ်ား၊ အသစ္ ျဖစ္တည္လာၾကၿပီး လူဦးေရ တိုးပြား သထက္ တိုးပြား မ်ားျပားေနသည့္ ၿမိဳ႕ျပ မ်ား အစရွိသည္တို႕ ကို ၄င္း၊ အစုအေ၀း ႏွင့္ ထုႏွင့္ထည္ ႏွင့္ ျဖစ္လာ ၾကသည့္ ေက်ာင္းသားထု၊ အလုပ္သမား လယ္သမားထု၊ ျပည္ သူလူထု စသည့္ စသည့္ ေရွး ေခတ္ (၁၉) ရာစုေခတ္ ကကဲ့ သို႕ ရိုးစင္း ရွင္းလင္း သည့္ ေက်းလက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း မ်ိဳးမွသည္ ၿမိဳ႕ျပ ဗဟိုျပဳ စက္မႈေခတ္ ၏ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း သြင္ျပင္လကၡဏာ သို႕ တမဟုတ္ခ်င္း ကူးေျပာင္းလာေသာ ေခတ္သစ္လူ႕အဖြဲအစည္း ပံု သ႑န္ အသစ္ကို စီမံခန္႔ ခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ရာတြင္ ေရွးေဟာင္း ပေဒသရာဇ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱယား တို႕ ျဖင့္ ဆက္လက္ထိမ္းခ်ဳပ္ ခန္႕ခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ရန္မွာ လားလားမွ် မျဖစ္ႏိုင္ ေတာ့ေပ။  ခ်င္းျပည္ကုိ ဘိုးေဘး စဥ္လာ အုပ္စိုးခဲ့ေသာ  ပေဒသရာဇ္ တို႕ကလည္း ဤမည္ေသာ ေျပာင္းအလဲ မ်ားကို ေကာင္းစြာ ျမင္ေတြ႕ နားလည္သေဘာေပါက္ၾကသည့္ အေလ်ာက္ ဒီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱယား အားျဖင့္ အစားထိုး အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ခ်င္းျပည္သူ တရပ္လံုး နည္းတူ လိုလိုလားလားႀကိဳဆိုခဲ့သည္သာျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္ ကာလ ခ်င္းျပည္၏ အုပ္စိုး သူ တို႕သည္ လြတ္လပ္ေရး အျမန္ရရွိေရး ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု ႏိုင္ငံသစ္ထူေထာင္ေရး အတြက္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးကာ သမိုင္း တာ၀န္ေၾက ခဲ့ၾကသည့္အျပင္ ခ်င္းျပည္ သူတို႕၏ ဒီမိုကေရစီ ေတာင္းဆိုမႈ ကိုပါ သေဘာထားျပည့္ဝစြာ လက္ခံခဲ့ၾက သည္။ 

ခ်င္းျပည္တြင္ ဒီမိုကေရစီ အုပ္ျမစ္ကိုေအာင္ျမင္စြာ ခ်ႏိုင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း တတိုင္းတျပည္လံုးကို ျပည္ေထာင္စု ပံုစံသစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သြားရန္ သႏၱိဌာန္ ခ်ခဲ့သည့္ ပင္လံု ကတိက၀တ္ တို႕ ကို ဗမာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ မ်ားမွ ခ်ိဳးေဖါက္ခဲ့ၾကသျဖင့္ အတုအေယာင္ ျပည္ေထာင္စု ေအာက္တြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႕ ၏ ဒီမိုကေရစီ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္တုိ႕ေရစုန္ေမ်ာခဲ့ရသည္။ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ျပည္သူတရပ္လံု း ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ၊ စည္းလံုးေသာ၊ ေခတ္မွီ တိုးတက္ ေသာ ျပည္ေထာင္စု ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ ထူေထာင္ေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္တုိ႕သည္ လည္း ေရစုန္ေျမာခဲ့ရ သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တုိင္အုတ္ျမစ္ ခ်ေပးခဲ့သည့္ တန္းတူရည္တူ ျပည္ေထာင္စု ႏို္င္ငံ ကိုမတည္ေဆာက္ပဲ တို္င္းျပည္ကို တျပည္ေထာင္ ကိုလိုနီ ကြ်န္ဇတ္သြင္းခဲ့သျဖင့္ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရး တုိက္ပြဲမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ရသည္။  ျပည္တြင္းစစ္မီးဟုန္ဟုန္း ေတာက္ ေလာင္ခဲ့သည့္ အဆံုးတြင္ ဗမာ အပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူတရပ္လံုး ၏ဘ၀ သည္ စစ္ကြ်န္ဘ၀သို႕ သက္ဆင္း က်ေရာက္ခဲ့ၿပီး ကမၻာ့ အဆင္းရဲဆံုး ႏိုင္ငံ အျဖစ္သို႕ပင္ နိမ့္က် ခဲ့ ၾကရသည္။ 

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အားလုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ လိုက္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တုိင္ လက္ႏွင့္ ေရးထိုးခဲ့ေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို  အုပ္စိုးသူ ဗဟို အစိုးရ အဆက္ ဆက္ တို႕ က ေခတ္ အဆက္ ဆက္ ေျချဖင့္ နင္းေျခ ဖ်က္စီး ပစ္ခဲ့ ၾက သည္။ တနည္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံ့ဖခင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အေပၚ ၄င္း၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တုိင္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္တုိ႕ႏွင့္ အတူ တကြ ထူေထာင္ခဲ့သည့္ တန္းတူရည္တူ  ျပည္ေထာင္စု ႀကီး ကို၄င္း သစၥာေဖါက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္တနည္းေျပာရလ်င္ ဗမာ စစ္၀ါဒီ တုိ႕ သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ၏ ပင္လံု အေတြးအေခၚ ကိုဆန္႕က်င္ကာ ေခတ္သစ္ ျပည္ေထာင္စု ႀကီး မွ စတင္ ခြဲထြက္လိုက္ သည့္ ကနဦး ခြဲထြက္ေရးသမား အစစ္အမွန္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။

သမိုင္းကိုနက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း ၾကည့္ျမင္သံုးသပ္ပါက  ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႕ ၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ တုိ႕သည္ ပင္လံုေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ႏွင့္ ခြဲျခားမရေအာင္ ဆက္စပ္ ေနသည္ ကိုေတြ႕ရွိရေပမည္။ ဆိုလိုသည္ မွာ ဗမာအပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တုိင္းရင္းသား ျပည္သူတို႕ ေမွ်ာ္မွန္းသည့္ ပင္လံု ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ကို အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ႏိုင္မွ သာလ်င္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႕၏ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈ သည္ လည္း ေအာင္ျမင္ၿပီး အဒြန္႕ေရွ တည္တန္႕ ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေရး လႈပ္ရွား မႈ ႏွင့္ အတူ ပင္လံု ကိုအေျခခံသည့္ ျပည္ေထာင္စု ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးေပၚထြန္းေရး ကိုပါ ဟန္ခ်က္ညီ လႈပ္ရွားေရးသည္ မလုပ္ မေန လုပ္ၾကရ ေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ သို႕မွသာလ်င္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးႏွင့္တမိ်ဳး ႏိုင့္ထက္ စီးနင္းျပဳက်င့္သည့္ စစ္၀ါဒီ တုိ႕၏ လမ္းစဥ္ ကို လူမ်ိဳးေပါင္းစံု သာတူညီမွ်ေရး၊ လူမ်ိဳးအားလံုး လြတ္လပ္ေရး ၏ အသီးအပြင့္မ်ား ကို တန္းတူရည္တူ အတူတကြခံစားႏုိင္ေရး အစရွိသည့္ ပင္လံုရည္းမွန္းခ်က္တို႕ ကို အေကာင္အထည္ ေဖၚေဆာင္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

တႀကိမ္တည္းတြင္ ခ်င္းျပည္ႏွင့္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႕သည္ ၿဗိတိသွ် အင္ပါယာ ေအာက္တြင္ ကိုလိုနီ ကြ်န္သေဘာက္ဘ၀သို႕မေရာက္မီ မည္သည့္ ျပင္ပ အင္အားစု၏ လက္ေအာက္ ခံမွ မဟုတ္ခဲ့ဘူးပဲ၊ လံုး၀ လြတ္လပ္ေသာလူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္ခဲ့သည္ကိုမေမ့အပ္ေပ။ ထို႕အျပင္ ေရွးေဟာင္း ခ်င္း ျပည္ အတြင္း ခ်င္း လူ႕အဖြဲ႕အစည္းသည္ လံုး၀ဥသံု လြတ္လပ္ေသာ မ်ိဳးႏြယ္စု မ်ား ကို အေျခခံသည့္ Gam (သို႕မဟုတ္) Ram ေခၚ ေျမာက္ျမား လွစြာေသာ တုိင္း ႏိုင္ငံ ငယ္ကေလးမ်ား  ျဖင့္ တည္ေဆာက္ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့သည္။ ယင္း သို႕ေသာ မိမိတို႕၏ သမိုင္းေၾကာင္းကို အသိအမွတ္ျပဳကာ မိမိတို႕ ၏ ျပည္နယ္ အတြင္း တဦးႏွင့္ တဦး ေဒသတခုႏွင့္တခု မ်ိဳးႏြယ္စုတခုႏွင့္ တခု အတြင္း တန္းတူမႈ၊ လြတ္လပ္မႈ အျပန္အလွန္ေလးစားခ်စ္ၾကည္မႈမ်ား ရွင္သန္ေနေရးအတြက္ မနားမေန အစဥ္အျမဲ တည္ေဆာက္ေရးသည္ ခ်င္းတမ်ိဳးသားလံုးအေရးကို ေဆာင္ရြက္ၾကမည့္ ခ်င္းလူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္တုိ႕၏ ပခံုး ေပၚတြင္ က်ေရာက္ ေနသည့္ သမိုင္းေပး အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္ တရပ္ ျဖစ္ေပသည္။ 

ျပည္ေထာင္စု တ၀ွမ္းတြင္ မွီတင္းေနထုိင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအသီးသီးတို႕သည္ ျပည္နယ္မ်ား တန္းတူေရး၊ လြတ္လပ္ေရး၊ ပင္လံု ရည္မွန္းခ်က္ တုိ႕ ကို မ်က္ေမာက္ျပဳႏိုင္ရန္ အတြက္ မိမိတုိ႕၏ အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုအေရး သည္ ခြဲျခားမရေအာင္နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္စပ္ေနသည္ ကို သတိမူသင့္သည္။  ယင္း အေရး ႏွစ္ရပ္ ကို အဆက္အစပ္မရွိသည့္ သီးျခားကိစၥမ်ားကဲ့သို႕သေဘာထား ၍မရေပ။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ခ်င္း အမ်ိဳးသားမ်ားသည္လည္း ခ်င္းတမ်ိဳးသားလံုးအေရး ႏွင့္ ေဒသ အသီးသီး၏ ေဒသဆိုင္ရာအေရးတုိ႕ကို  ဟန္ခ်က္ညီ ေဆာင္ရြက္ရန္ အေရး ႀကီးလွပါသည္။ 

ယေန႕ ကမၻာသည္ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆနာမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ ျပႆနာမ်ား၊ သဘာ၀၀န္းက်င္ထိမ္းသိမ္းေရး ျပႆနာမ်ား၊ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲသည့္ ျပႆနာမ်ား၊ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမႈ ျပႆနာမ်ား၊ တကမၻာလံုးကို တုန္လႈပ္ေစသည့္ ကမၻာ့ေငြေၾကး ျပႆနာမ်ား၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ကဲ့သို႕ ကူးစက္ တတ္သည့္ ေရာဂါမ်ား အစရွိသည္ျဖင့္ ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္မ်ား ကို ေက်ာ္ျဖတ္ကာ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ျပႆနာမ်ား ကို လူသားစိတ္ဓါတ္ကိုအေျခခံကာ စည္းရိုး နယ္ျခားမဲ့ လႈပ္ရွားသည့္ အဖြဲ႕ အစည္း အေျမာက္အျမား ကေဆာင္ရြက္ အေျဖရာေနၾကရသည့္ အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာျပႆနာမ်ားကို ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ အျမင္မ်ား ကို ကိုင္ဆြဲသည့္ အဖြဲံအစည္းမ်ားကို ဖြဲ႕စည္းကာ ခ်ဥ္းကပ္ အေျဖရွာမွသာလ်င္ ပိုမို ၍ ထိထိေရာက္ေရာက္ ေျဖရွင္း ႏိုင္ၾကမည္ျဖစ္သည္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ ၏ ျပည္ေထာင္စု တခုလံုး၏ အနာဂတ္ အေရးကိုလည္း လူမ်ိဳး၊ နယ္ေျမ၊ေဒသ တုိ႕ကိုျဖတ္ေက်ာ္သည့္ ပင္လံု စိတ္ဓါတ္အားျဖင့္ အေျဖရွာၾကရမည္သာျဖစ္သည္။ ထိုနည္း၄င္းပင္ ျပည္နယ္အသီးသီး တြင္လည္း ရွင္သန္အားေကာင္းၿပီး ျဖစ္ေသာ ေဒသ၊ မ်ိဳးႏြယ္စု  စိတ္ဓါတ္ မ်ား ကိုျဖတ္ေက်ာ္သည့္ အမ်ိဳးသားေရး အျမင္တို႕ ကို ဆြဲကိုင္ ကာ (၂၁) ရာစုေခတ္၏ အသစ္ေသာ စိန္ေခၚမႈေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ရင္ဆိုင္ ေျဖရွင္း ႏိုင္ေရးသည္ အတြက္ လူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္တို႕ အၾကား အမ်ိဳးသားေရး ေရခ်ိန္ ကို ပါ ျမွင့္တင္ ေပးရန္ လို အပ္ ေနပါ သည္။ 

(၂၁) ရာစုႏွစ္အတြင္းသို႕ နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္ႏွင့္အမွ် ေခတ္ႏွင့္ အညီ ျပႆနာအသစ္မ်ား ကိုရင္ဆို္င္ေနၾကရသည့္ အခ်ိန္တြင္ အသစ္အသစ္ေသာ နည္းပညာတို႕ ၏ အကူအညီအားျဖင့္ အသစ္အသစ္ေသာ အခြင့္အလန္းေျမာက္ျမားစြာ ကို အသံုခ်ၿပီး၊ တခ်ိန္ကမရွိခဲ့ဘူးသည့္   စိန္ေခၚမႈ အသစ္ မ်ား စြာ ကို လည္း ကြ်န္ေတာ္တို႕ ရင္ဆို္င္ ၾကံဳေတြ႕ ေျဖရွင္းၾကရမည္ျဖစ္သည္။ အသစ္ေသာ တကၡႏိုလိုဂ်ီ နည္းပညာမ်ား တဟုန္ထိုး တိုးတက္လာသျဖင့္ ေပၚေပါက္လာေသာ ကမၻာ့ ဆက္သြယ္မႈေတာ္လွန္ေရးႀကီး သည္ (၂၀) ရာစုေခတ္ကာလ တြင္ ႀကီးထြားရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးခဲ့ေသာ စက္မႈ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ၏ တည္ေဆာက္ပုံ structure တခုလံုးကုိ အေျခအျမစ္ မွ စတင္လွန္ေလွာ္ကာ ၿဖိဳခ်ဖ်က္စီးၿပီး၊ ယင္း စက္မႈေခတ္ ၏ သြင္ျပင္ လကၡဏာေဟာင္းတို႕ ေနရာတြင္ ယခင္ကမရွိခဲ့ဘူးေသးေသာ ေျမာက္ျမားလွစြာေသာ ယဥ္ေက်းမႈ အသစ္မ်ားကိုသယ္ေဆာင္လာေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ယေန႕ အခ်ိန္အခါသည္ ကြ်န္ေတာ္တို႕၏ ဘိုးေဘးမ်ား မျဖတ္သန္း ခဲ့ရဘူးေသးသည့္ (၂၁)ရာစု ေခၚ အသစ္ေသာ အနာဂတ္ တခု၏ ႀကီးမားေသာ စိန္ေခၚမႈ ကို မလြဲမေသြ ရင္ဆိုင္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။ ယေန႕အခ်ိန္အခါသည္ ခ်င္းျပည္တ၀ွမ္း လူတုိင္းေစ့ပါ၀င္ႏိုင္သည့္ အမ်ိဳးသားေရး အသြင္ေဆာင္ေသာ အသိပညာ လႈပ္ရွားမႈ တရပ္ ကိုစတင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ဒုတိယအႀကိမ္ လူထု ညီလာခံႀကီး တရပ္ကိုျပန္လည္က်င္းပကာ သမိုင္း စာမ်က္ႏွာ သစ္တရပ္ကို အတူတကြ စည္းစည္းလံုးလံုး စတင္ ဖြင့္လွစ္ ရမည့္  အခ်ိန္ ျဖစ္ပါ သည္။ 

ယေန႕ (၆၅) ႀကိမ္ေျမာက္ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႕ တြင္ မ်ိဳးႏြယ္၊ ေဒသ၊ အစရွိသည္တုိ႕ ကို ျဖတ္ေက်ာ္သည့္ ခ်င္း အမ်ိဳးသားေန႕ စိတ္ဓါတ္ ကို ကိုင္ဆြဲကာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ ကြ်န္ေတာ္တို႕၏ ဘိုးေဘးတို႕ က ဖလမ္းၿမိဳ႕ တြင္ က်ဲျဖန္႕စိုက္ပ်ိဳး ခဲ့သည္ တန္းတူေရး၊လြတ္လပ္ေရး ဒီမိုကေရစီ ေရး မ်ိဳးေစ့  ရွင္သန္ ႀကီးထြား ေရး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ သမိုင္းေပးတာ၀န္မ်ား ကို အေလးအနက္ႏွလံုးသြင္းၾကပါစို႕။          Salai Kipp Kho Lian (Zoram)

Read More

Siyin(Sizang) Tang Thu

Siyin Taang Thu by

Read More

SRBA A (12) VEINA TRIENNIAL MEETING, THUKLAI

Thuklai Zin Tun Natu by

Read More

Luipi Hydro Sum nget na

Luipi Hyro sumngetna by

Read More

Pu Salai Kip Kho Lian Thu Son Na

ဇႏၷဝါရီလ (၁ဝ) ရက္ေန႕ ယေန႔နံက္ (၁၁) နာရီတြင္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေတာ္၀င္ႏွင္းဆီခန္းမတြင္ ကခ်င္ေဒသစစ္ပြဲမ်ား ရပ္ဆိုင္းေပးရန္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ပြဲ အစီအစဥ္ကိုက်င္းပစဥ္                                   ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦး၊ အဓိပတိ ေကာင္စီဝင္၊ ဆလိုင္းကစ္(ခို)လ်န္ ေျပာၾကားေသာမိန္႕ခြန္း။ 

အသံဖိုင္ https://dl.dropbox.com/u/7921504/Panglong%20Speech.mp3

က်ေနာ္တို႕ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦးအေနနဲ႕ ဇႏၷဝါရီလ (၅) ရက္ေန႕မွာ ကခ်င္ေဒသထိုးစစ္ကို အပ်င္း အထန္ ကန္႕ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ သေဘာထားကိုလည္းထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႕ကခ်င္ေဒသ စစ္ပြဲေတြ ရပ္ဆိုင္းဖို႕အတြက္ ဆႏၵ ထုတ္ေဖၚပြဲမွာ အခုလိုစကားေျပာခြင့္ရတဲ့အတြက္ က်ေနာ္ အထူး ပဲဝမ္းသာပါတယ္။  ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦးကုိယ္စားလည္း က်ေနာ္ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္းေျပာၾကားလိုပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးဝိုင္းကိုဖန္တီးခဲ့တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းအားလံုး၊ ဒီေန႕ ၾကြေရာက္လာတဲ့ တိုင္းရင္းသားျပည္သူ အားလံုး၊ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားအပါအဝင္၊ ပရိသတ္ႀကီးတခုလံုးကို က်ေနာ္တို႕ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတပ္ဦးကုိယ္စား ေက်းဇူး တင္ေၾကာင္းေျပာၾကားလိုပါတယ္။

အခုလို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ျပည္ေထာင္စု အေရးေတြ ေဆြးေႏြးဖို႕အတြက္ က်ေနာ္တို႕ျပည္သူေတြ ဆံုေတြ႕ ၾကတာ ဟာ ဒီ တႀကိမ္ဟာ ပထမ အႀကိမ္ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ ေက်ာ္ သမိုင္းကာလ မွာ ဒီလို ဆံုေတြ႕မႈမ်ိဳးကိုအႀကိမ္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္းပဲ တခ်ိန္ တခါက ဒီလို ဆံုေတြ႕ မႈ မ်ိဳးကိုလုပ္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႕ေတြမွာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီး ရင္ဆိုင္ ခဲ့ၾက ရပါတယ္။ ေဝါဟာရ အသံုးအႏႈန္းေတြမွာက်ေနာ္တို႕နားလည္မႈေတြလြဲခဲ့ၾကရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဗမာ ညီအစ္ကို မ်ားနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ တုိင္းရင္းသားေတြၾကားထဲမွာ ေဝၚဟာရနားလည္မႈေတြ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ဆို ခ်က္ေတြ မွာ အခက္အခဲေတြၾကံဳေတြ႕ခဲ့ၾကရပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္းပဲ ဒီေန႕ဒီအခ်ိန္အခါမွာ ဖက္ဒရယ္ ဆိုတဲ့စကားလံုးကိုလူတုိင္းပါးစပ္ဖ်ားမွာ ၾကားေနရပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာကို လည္း လူတိုင္းက ေျပာေန ၾကပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီကို လိုလားတဲ့လူေရာ၊ ဒီမိုကေရစီ ကိုမလိုလားတဲ့လူေရာ၊ ဒီမိုကေရစီ ကိုမႀကိဳက္ႏွစ္ သက္ တဲ့ လူေရာ၊ ဒီမုိကေရစီ ဆိုတဲ့စကားလံုး ကို တြင္တြင္ေျပာေနၾကပါၿပီ။

ဒီေတာ့က်ေနာ္တို႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေၾကာင္းကို ေျပာၾကမယ္၊ ကခ်င္ေဒသ မွာၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပ်က္ သုဥ္း ေနတာကို ေျပာ ၾကမယ္ဆိုတဲ့ အခါမွာ က်ေနာ့ရင္ထဲမွာ ကခ်င္ေဒသ တခုထည္း ကို စိတ္ထဲမွာ မရွိပါဘူး။ ဧရာဝဒီ ကို လည္း က်ေနာ္ျမင္မိပါတယ္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္ ကိုလည္းက်ေနာ္ျမင္ေယာင္မိပါတယ္။ ဒီေဒသေတြ အားလံုး မွာ လည္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတြ ပ်က္သုဥ္းေနပါတယ္။ အိမ္တို္င္းအိမ္တုိင္းမွာလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေတြ ပ်က္ျပား ေန ပါ တယ္။ အကုန္လံုးကဝမ္းနဲေနၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕ ႏိုင္ငံ ကိုၾကည့္လိုက္လို႕ရွိရင္ အလယ္ ဗဟိုမွာ ႏိုင္ငံရဲ႕ တနံတလ်ား အထက္ ေအာက္ေဒါင္လိုက္ ေျမာက္ကေန ေတာင္အထိ စီးဆင္း ေနတဲ့ ဧရာဝဒီျမစ္ႀကီး ရွိတယ္၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္ လည္းရွိတယ္၊ ဒီျမစ္ႏွစ္သြယ္ ကိုပဲၾကည့္ လိုက္ရင္ ကိုဒီႏိုင္ငံဟာ အင္မတန္ မွ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္မယ္ ဆိုတာ က်ေနာ္တုိ႕ ျငင္းပယ္လို႕မရပါဘူး။ စားနပ္ရိကၡာ သားငါး စသည္ျဖင့္ အလွ်ံပယ္ထြက္ၿပီးေတာ့ ပိုလွ်ံလို႕ေတာင္မွ ဝန္းက်င္ႏိုင္ငံေတြကိုပါ တင္ပို႕ႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးအျဖစ္ကို ေရာက္ရ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္ပဲလားဆိုေတာ့ ဒါတင္မကပါဘူး။

အဲဒီလိုခ်မ္းသာတဲ့ ဒီေဒသႀကီးကို ခိုင္မာျမင့္မားၿပီး လွပတဲ့ ေတာင္တန္းေတြကပါ ပတ္ပတ္လည္ ဝန္းရံၿပီး အထပ္ထပ္ ကာကြယ္ထားပါေသးတယ္။ ဒီႏိုင္ငံမွာ ေနထုိင္ၾကတဲ့ ဗမာ အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသား ညီ အစ္ကိုေတြရဲ႕ လံုျခံဳမႈ အတြက္၊ ဒီ ေဒသ ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာတည္ျမဲဖို႕အတြက္ ေတာင္တန္း ႀကီးေတြကပါ အထပ္ထပ္ကာကြယ္ထားပါေသးတယ္။ ဒီ ေတာင္ တန္း ေတြမွာလည္း ပဲ မိမိတို႕ရဲ႕ ေဒသျပည္ေတြမွာ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း၊ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိ နဲ႕ ေနခ်င္ၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေတြ၊ ေတာင္ေပၚသား ေတြေနထုိင္ၾကပါတယ္။ ဒီေတာင္တန္းေတြမွာလည္း ကမၻာ ကပါ မနာလိုစရာ ေကာင္း ေလာက္ေအာင္ အဖိုးအနဂၣ ထုိက္တန္တဲ့ သရံဇာတေတြ အလ်ွံပယ္ရွိပါေသးတယ္။ ဒါဆိုရင္ ဒီႏိုင္ငံဟာ အင္မတန္ မွ ခ်မ္းသာ တဲ့၊ အင္မတန္မွ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့၊ အင္မတန္မွ ေနခ်င့္ စဖြယ္ေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံတခု ဧကန္မုတ္ခ်ျဖစ္ရမွာပါ။   

ဒါေပမဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ ေက်ာ္အေတြ႕အၾကံဳအရ က်ေနာ္တို႕ ဒီေန႕ အဲဒီလို အေျခ အ ေန မ်ိဳးကိုမေရာက္ခဲ့ပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ။ အေၾကာင္းရင္း ေတြရွိပါတယ္။ အင္မတန္မွ ေလးနက္တဲ့၊ အင္မတန္မွ နက္ရိႈင္းတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အေၾကာင္းရင္းကိုက်ေနာ္တို႕မေျပာခင္မွာ က်ေနာ္ေမးခြန္းထုတ္ခ်င္တယ္။ ဒီလိုသဘာဝပထဝီ အေနအထား အားျဖင့္ ရရွိပိုင္ဆိုင္ထားၾကတဲ့ ေကာင္းျခင္း အျဖာျဖာနဲ႕ ျပည့္စံုေနရဲ႕သားနဲ႕ က်ေနာ္တို႕တေတြ ဘာျဖစ္လို႕ ဆင္းရဲတြင္း နက္ေနၾက ရတာ လဲ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေတြ ဘာ ျဖစ္လို႕ပ်က္သုဥ္းေနရတာလဲ။ က်ေနာ္တို႕ ဒီႏိုင္ငံမွာ ရွိေနတဲ့ လူေတြ ဟာညံ့ဖ်င္းလြန္းလို႕လား။ အေတြး အေခၚေတြ နိမ့္က်ေနလို႕လား။ လူေတြကပဲ ထံုထိုင္း ေနၾကလို႕လား။ အဲဒါေမးစရာရွိပါတယ္။ က်ေနာ့ အျမင္မွာ ေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ ေက်ာ္ကာလ အနိဌာရံုေတြကို က်ေနာ္တို႕ ေျပာခဲ့ေပါင္း လည္း မနဲ ေတာ့ ဘူး။ ေရးခဲ့ၾကေပါင္းလည္းမနဲေတာ့ပါဘူး။ ထပ္ၿပီးေတာ့ ေရးမယ္ဆိုရင္လည္း မကုန္ႏိုင္မခန္းႏိုင္၊ ေျပာစရာေတြေရးစရာေတြ တပံုႀကီးရွိေနပါေသးတယ္။ စာအုပ္ ထုတ္မယ္ ဆိုရင္လည္း အတြဲလုိက္အတြဲ လုိက္ ထြက္လာဦးမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ဒီေန႕ က်ေနာ္ ေလးစားတဲ့ ပရိတ္သတ္ႀကီးကို ခုနကေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းကိုေျဖၾကားဖို႕ အတြက္ ပင္လံုစီကို က်ေနာ္ ေခၚသြားခ်င္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုျပန္လည္တည္ေဆာက္မယ္ ဆိုလို႕ ရွိရင္ အဲဒီ ပင္လံု ကိုက်ေနာ္တို႕ မျဖတ္လို႕ မရ ပါဘူး။ ပင္လံုကုိမျဖတ္ပဲ နဲ႕ဘယ္လိုနည္းနဲ႕မွ က်ေနာ္တို႕ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးကိုျပန္မရႏိုင္ဘူး။ 

အတိတ္သမုိင္း က ႏွစ္ ေပါင္း ၆ဝ ေက်ာ္ အနိတ္ဌာရံု ေတြကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႕ ပင္လံုကို ေမ့ထားလို႕မရဘူး။ ဘာျဖစ္ လို႕ လည္းဆိုေတာ့ ပင္လံုမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတာရွိတယ္။ ပင္လံုကိုျပန္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာ က်ေနာ္တို႕ ခ်န္လွပ္ ထားလို႕မရတဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြ အမ်ား ႀကီးေတြ႕ ပါ လိမ့္မယ္။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ဆုိတာ စာရြက္ ကေလး တရြက္ပါ။ စာမ်က္ႏွာ တမ်က္ ႏွာပဲရွိပါတယ္။ ေသးေသး ေလးပါ။ အဲဒီထဲမွာ အေၾကာင္းအရာ ေတြအမ်ားႀကီးပါရွိေပမဲ့ က်စ္က်စ္ လစ္လစ္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုေရး ထား ပါ တယ္။ ဒီပင္လံုစာခ်ဳပ္ဟာ ေသးပင္ေသးျငားေသာ္ လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး ႀကီးက်ယ္ ခန္းနားတဲ့၊ ကမၻာကပါေလးစားေလာက္တဲ့၊ ဂုဏ္သိကၡရွိတဲ့ ျပည္ေထာင္စုႀကီး တခုကို တည္ေဆာက္ ဖို႕အတြက္လံုေလာက္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု အေတြးအေခၚေတြ၊ နက္ရိႈင္းတဲ့ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားေတြ ပါရွိပါတယ္။ အက်ဥ္းရုန္း ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အခ်က္ (၆)ခ်က္ပါရွိပါတယ္။ 

လြတ္လပ္ေရး အေၾကာင္း ပါပါတယ္။ တန္းတူမႈ အေၾကာင္း ပါပါတယ္။ ပူးေပါင္းေရး အေၾကာင္းပါပါတယ္။ ခြဲထြက္ေရး မပါပါဘူး။ မယံုရင္ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ကို ျပန္ဖတ္ၾကည့္ၾကပါ။ ဒီမုိကေရစီ ဆိုတာလည္းပါပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္း ပိုင္ခြင့္ ဆိုတာ လည္း ပါ ပါ တယ္။ ဘ႑ာေရး ကုိယ္ပိုင္ျပဌာန္းပိုင္ခြင့္လည္းပါပါတယ္။ ဒါပါပဲ သိပ္မ်ားမ်ား စားစားမပါပါဘူး။ အဲဒီ ပင္လံု ဟာ ဒီေန႕ က်ေနာ္တုိ႕ ေနထို္င္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုႀကီး ရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္ပဲျဖစ္တယ္။ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ အေျခခံ အုတ္ျမစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေျခခံ အုတ္ျမစ္ ကို က်ေနာ္တို႕ ျပန္လည္တူးေဖၚၿပီးေတာ့ ဒီေပၚမွာျပန္လည္မတည္ေဆာက္တဲ့ ကာလပတ္လံုး က်ေနာ္တို႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ အပစ္ခတ္ ရပ္စဲေရး ေတြ လုပ္လုပ္၊ အတိတ္ကတျခား ျဖစ္ရပ္ေတြကို ဘယ္ေလာက္ပဲ ျပန္လည္ ေဖၚထုတ္ေဖၚထုတ္၊ က်ေနာ္တုိ႕ ဘယ္ေသာအခါမွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ျပန္လည္ တည္ ေဆာက္ ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါ ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လည္း ဆိုေတာ့ ပင္လံုကို က်ေနာ္တို႕ ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တုိင္က တိုင္းရင္းသား ကိုယ္ စားလွယ္ ေတြနဲ႕ အျပန္အလွန္ ညီလိုအစ္ကိုလို ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့၊ အေပး အယူေတြလုပ္ၿပီးေတာ့၊ ဟုတ္ကဲ႕ အေပး အယူ ေတြလုပ္ခဲ့ ၾကရပါတယ္၊ ဒီအေပး အယူ ေတြ လုပ္ခဲ့ရ တာကိုပဲ တခ်ိဳ႕ ကသြားပုတ္ေလလႊင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာသံၾကား ဘူး ပါတယ္၊ ပင္လံုဟာ မေကာင္းဘူး၊ အေပးအယူ လုပ္ခဲ့ရတယ္လို႕ေျပာၾကပါတယ္။ အေပးအယူလုပ္တယ္ဆိုတာ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ အႏွစ္သာရပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက အေပးအယူ ေတြ လုပ္ခဲ့ တယ္။ ဘာျဖစ္လို႕ လုပ္ခဲ့တာလဲ။ 

ဒီေလာက္သာယာတဲ့ ႏိုင္ငံ၊ အခုနကက်ေနာ္တုိ႕ေျပာခဲ့တဲ့ ဧရာဝတီ ျမစ္ ႀကီး စီးဆင္းေနတဲ့ႏိုင္ငံ၊ ေတာင္တန္းေတြနဲ႕ ကာကြယ္ ထားတဲ့ ႏိုင္ငံ၊ ဒီေလာက္သာယာတဲ့ ႏိုင္ငံ၊ ဒီေလာက္ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံဟာ ေခါင္းေဆာင္မႈ မမွန္ကန္ ညီညြတ္ေရး ေတြ ပ်က္ျပား သြားႏိုင္တဲ့ အႏၱရယ္ေတြလည္းျပည့္ေနပါတယ္၊ အထဲမွာ၊ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲ ႏိုင္တယ္၊ ထၿပီးခ်ႏိုင္တယ္၊ လူသတ္ပြဲ ေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ ေသြးေခ်ာင္း ေတြတြင္ တြင္ စီးသြားႏိုင္တယ္၊ ဒါကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကသိတယ္။ အဲဒီလို မျဖစ္ရေအာင္၊ တသက္ လံုး မ ျဖစ္ရေအာင္ ထာဝရ ၿငိမ္းခ်မ္းႏိုင္ေအာင္၊ သူခ်စ္တဲ့ ဗမာ လူမ်ိဳးေတြေရာ၊ က်ေနာ္တို႕တုိင္းရင္းသားေတြေရာ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႕ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ ထာဝရ ေပါင္းသင္း ေနထိုင္ႏိုင္ေအာင္ဆိုၿပီးေတာ့ ပင္လံုမွာ အခုိင္အမာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဲ႕ အုတ္ျမစ္ ကိုခ်ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီေန႕ တခ်ိဳ႕ကေျပာတယ္၊ အဂၤလိပ္ကေသြးခြဲလို႕ ျပည္တြင္း စစ္ျဖစ္ရ ပါ တယ္ တဲ့။ နယ္ခ်ဲ႕ဘယ္မွာတံုး၊ ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ နယ္ခ်ဲ႕မရွိဘူး။ အဂၤလိပ္ထြက္သြားတာၾကာလွပါၿပီ၊ အဲဒါကုိပဲ အဂၤလိပ္ကိုလက္ညိွးေငါက္ေငါက္ ထိုး ေနတံုး ရွိေသးတယ္။ ပင္လံုကေနခြဲထြက္ ခဲ့ၾကတဲ့ ကိုယ့္ အပစ္ကို မရွာဘူး။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ကိုဖတ္ ၾကည့္ၾက ပါ။ ေသျခာျပန္လည္ေလ့လာၾကပါ။ ျပန္လည္ေဖၚထုတ္ၾကပါ။ လူေတြက ပင္လံုစိတ္ဓါတ္၊ ျပည္ေထာင္စု စိတ္ ဓါတ္ ဆိုတာကို အလြယ္တကူေျပာတတ္ၾကတယ္၊ ေလထဲမွာ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ ပင္လံုစိတ္ဓါတ္၊ ျပည္ေထာင္စု စိတ္ဓါတ္ဆိုတာ ေလထဲမွာမရွိဘူး။ ပင္လံု ကိုအခိုင္အမာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုလို႕ရပါတယ္။ သူ႕အထဲမွာပါတဲ့ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားေတြ၊ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သေဘာ တရားေတြ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ထဲမွာ အကုန္ လံုးပါတယ္။ ဒါေတြကုိႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ယံုၾကည္မွ က်ေနာ္တုိ႕မွာ ပင္လံုစိတ္ဓါတ္၊ ဒီမိုကေရစီ စိတ္ဓါတ္၊ ဖက္ဒရယ္ စိတ္ဓါတ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႕ ႏွလံုးသားထဲမွာ အခိုင္အမာ အျမစ္တြယ္လာမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ေလထဲမွာ စကားလံုး သက္သက္နဲ႕ ေဖါင္ေလာက္ ေအာင္ ေျပာေန လို႕ျဖစ္လာ မွာ မဟုတ္ ပါဘူး။

ဒီေန႕ျပန္ၾကည့္လို႕ရွိရင္က်ေနာ္တို႕ ျပည္ေထာင္စုကိုေဖၚေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ ကာလမွာ ဘယ္ လို ေဖၚေဆာင္ခဲ့ၾကသလဲ။  ခုနက ကိုမင္းကိုႏိုင္ေျပာသလို ၾကက္ေတြငွက္ေတြကစ သူတို႕ ကခ်င္ျပည္ကို  ေရာက္သြားေတာ့ဝမ္းသာၾကတယ္ဆိုသလုိပဲ၊ ဗမာတပ္လာၿပီ ဆိုတာနဲ႕ ၾကက္ေတြငွက္ေတြကစ ေျပးရ ေတာ့မယ္ ဆိုတာသိတယ္၊ ဒီေတာ့ ျပည္ေထာင္စု ကုိ အေၾကာက္တရားနဲ႕တည္ေဆာက္ခဲ့တာပဲ။ တိရိစာၦန္ ေတြ ကေတာင္သိေနတယ္။ သိတယ္၊ ဗမာတပ္လာတာနဲ႕ ဘာေတြျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုတာ သိေနၾကတယ္။ ျပည္ေထာင္စုႀကီးကို ဒီလိုတည္ေဆာက္လို႕မရပါဘူး။ 

ေဟာတခါ က်ေနာ္သေဘာက်တာ က သိန္းေပါင္း ၃ဝ ေလာက္တန္တဲ့ ဗံုးေတြ က်ဲသတဲ့။ သိန္းေပါင္း ေသာင္း နဲ႕ ခ်ီၿပီးကုန္သတဲ့။ ကခ်င္ျပည္မွာ။ ဒီေတာ့ ႏွစ္ေပါင္း ၆ဝ နဲ႕ တြက္ လိုက္လို႕ ရွိရင္ ေငြေတြဟာ မီလ်ံ၊ ဘီလ်ံ၊ ျထီလ်ံေလာက္ မကကုန္သြားပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ျပည္ေထာင္စုႀကီး ကို ေအာင္ ေအာင္ ျမင္ျမင္နဲ႕ထူေထာင္ ႏိုင္ခဲ့ သလား။ လူေတြလည္း ေသာက္ေသာက္လဲေသခဲ့ၾကရတယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ သားေကာင္း ရတနာ ေတြလည္း အလဟသ ဆံုးရႈံးခဲ့ ၾကရပါတယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္ အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ ဆံုးရႈံးမႈ ကလည္း ေသာက္ ေသာက္ လဲပါပဲ။ မရပါဘူး။ ခ်မ္းသာတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့၊ စည္းလံုး တဲ့ျပည္ေထာင္စုႀကီး မေပၚထြန္း ခဲ့ပါဘူး။

က်ေနာ္တုိ႕ဒီေန႕ ပင္လံု ကိုျပန္သြားၾကရေအာင္ပါ။ အားလံုးကို ပင္လံုဆီ ကိုဖိတ္ေခၚခ်င္တယ္။ အေလး အနက္ ဖိတ္ေခၚခ်င္တယ္။ ပင္လံုမွာ ဘာရွိသလဲ။ ပင္လံုမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရွိပါတယ္။ ပင္လံုမွာ အျပန္အလွန္ ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးမႈေတြရွိပါတယ္။ ပင္လံုမွာ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈေတြရွိပါတယ္။ ပင္လံုမွာ အျပန္အလွန္ ေလးစားမႈ ေတြ ရွိပါတယ္။ ပင္လံုမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကေသနပ္တခ်က္မေဖါက္ပဲ၊ ေသြးေျမ တစက္ မက်ပဲ ေခတ္သစ္ျပည္ေထာင္စုႀကီးကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အုတ္ျမစ္ခ်ၿပီး ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေျပာသြားခဲ့တဲ့စကားေလးတခုကိုက်ေနာ္အားနာပါးနာနဲ႕ နဲနဲေလး ဖတ္ျပ ခ်င္ပါ တယ္။ အားနာပါးနာလို႕ဆိုတာက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကရိုင္းရိုင္းေလးေျပာခဲ့တဲ့စကားမို႕ပါ။ အားလံုး က လည္း စကားေလးကိုေတာ့ မွတ္မိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္မယ္ ဆိုတာ ကိုမမွတ္မိၾကဘူး။ ေမ့ေနၾကတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေျပာသြားတာက “တိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း ညီညြတ္ေရး၊ တို္င္းသူျပည္သား လူထု ညီညြတ္ေရး၊ အဲဒီညီညြတ္ေရး ႏွစ္ခုမရွိသမွ် ကာလပတ္လံုး၊ ဘယ္အစိုးရတက္တက္၊ ဘယ္အစိုးရက လုပ္လုပ္၊ ဟိုလူ႕မ်က္ႏွာခ်ိဳေသြးရ၊ ဒီလူ႕ မ်က္ႏွာခ်ိဳေသြးရ နဲ႕ ဖါ သယ္ လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးျဖစ္ေနမွာျဖစ္ပါတယ္၊ က်ဳပ္ေျပာခ်င္တယ္။” ဘာေၾကာင့္ ဖာသယ္လိုႏိုင္ငံမ်ိဳးျဖစ္မွာလဲ။ ဘယ္လိုဆိုရင္ျဖစ္မွာလဲ။ မညီညြတ္ရင္ ျဖစ္မွာ၊ ဒီေတာ့ ဘယ္လိုဆိုရင္ ညီညြတ္ေရးေတြပ်က္ျပားမွာလဲ။ ပင္လံုကိုသစၥာေဖါက္ရင္ ညီညြတ္ေရးေတြ ပ်က္ျပားမယ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုသစၥ ေဖါက္ရင္ မညီ မညြတ္ ေတြျဖစ္လာမယ္။ ဖါသယ္ ႏိုင္ငံ လိုျဖစ္သြားမယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ ေဟာ ကိန္း ထုတ္ထားခဲ့တယ္။ 

ဒီေန႕က်ေနာ္တို႕ ၾကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ျပႆနာေတြ ဒုကၡ၊ သုကၡ ေတြ အကုန္လံုးၾကံဳၾကရမယ္ဆိုတာ ကို သူ ႀကိဳတင္ ၿပီးေတာ့ သိပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလို visionary တေယာက္၊ အေဝးႀကီးကို တေမွ်ာ္တေခၚ ျမင္ႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ မ်ိဳးဆိုတာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးမွာ ႏွစ္ေပါင္း တေထာင္မွာ တေယာက္ပဲ ေပၚထြန္း ေလ့ ရွိပါ တယ္။ အင္မတန္မွ ရွားပါးတဲ့ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အာရွတခြင္မွာလည္းသူလို ပုဂၢိဳလ္ မ်ိဳးမရွိပါဘူး။ ကမၻာ မွာလည္း အင္မတန္ရွားပါးပါတယ္။ ဒါကိုက်ေနာ္တို႕ေမ့ထားလို႕မရပါဘူး။ 

ဒီေတာ့က်ေနာ္ အေနနဲ႕ ဒီေန႕ အားလံုး (အားလံုး) ကို ပင္လံုမွာပဲျပန္လည္ဆံုေတြ႕ၾကပါစို႕လို႕ အေလး အနက္ ဖိတ္ေခၚခ်င္ပါတယ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဆလိုင္းကစ္(ပ္)ခိုလ်န္။

Read More

Sizang Mi Pyin Tit Ngam Pai Teng

Sizang mi Pyintit ngam a pai teng

No	Min	Khuamin
01	Pu Mang Pum	Khuasak
02	Pu Ngin Vum	Khuasak
03	Pu Lian Thawng	Khuasak
04	Pu Thuam Pau	Khuasak
05	Pu Suangh Thawng	Khuasak
06	Pu Pau Tual	Khuasak
07	Pu Vum Kip	Khuasak
08	Pu Sing Pum	Khuasak
09	Pu Kim Tun	Khuasak
10	Pu Lam Ngin	Khuasak
11	Pu Suangh Hang	Khuasak
12	Pu Vum Thawng	Khuasak
13	Pu Pau Khup	Khuasak
14	Pu Kham Lian	Khuasak
15	Pu Suan Ngo	Khuasak
16	Pu Awn Suak	Khuasak
17	Pu Kip Hau	Khuasak
18	Pu Suan Khup	Khuasak
19	Pu Vum Tuang	Khuasak
20	Pu Suang Khua Thang	Khuasak
21	Pu Vum Cin	Khuasak
22	Pu Neak Thual	Khuasak
23	Pu Thuam Lun	Khuasak
24	Pu Khan Thang	Khuasak
25	Pu Pu Kham Ngin	Khuasak
26	Pu Thawng Ngin	Khuasak
27	Pu Kop Son	Khuasak
28	Pu Hang Cin	Khuasak
29	Pu Tuang Lam	Khuasak
30	Pu Hang Son	Theizaang
31	Pu Hang Sing	Theizaang
32	Pu Kham Suan	Theizaang
33	Pu Thang Zam	Theizaang
34	Pu Lam Zam	Theizaang
35	Pu Tuang Kam	Theizaang
36	Pu Do Ngin	Theizaang
37	Pu Vum Cin	Theizaang
38	Pu Awn Cin	Thuklai
39	Pu Khat Kam	Thuklai
40	Pu Tuang Khua Mang	Thuklai
41	Pu Khup Khua Hau	Thuklai
42	Son Khua Hau	Thuklai
43	Pu Lam Vungh	Thuklai
44	Pu Awn Mang	Thuklai
45	Pu Tuang Cin	Thuklai
46	Pu Tuang Vum	Thuklai
47	Pu Mang Pum	Voklaak
48	Pu Son Khai	Voklaak
49	Pu Thang Cin	Voklaak
50	Pu Sing Ngin	Voklaak
51	Pu Kham Tun	Voklaak
52	Pu Kham Ngo	Voklaak
53	Pu Mun Mang	Buan Mang
54	Pu Kham Awn	Buanman
55	Pu Mang Son	Buanman
56	Pu Khup Tuang	Suangdaw
57	Pu Suak Kam	Suangdaw
58	Pu Vum Tuang	Liimkhai
59	Pu Vum Hau	Liimkhai
60	Pu Awn Vungh	Liimkhai
61	Pu Thuam Sing	Liimkhai
62	Pu Hang Do	Liimkhai
63	Pu Thang Cin	Liimkhai
64	Pu Kham Dongh	Liimkhai
65	Pu Kham Ngulh	Liimkhai
66	Pu Awn Suan	Liimkhai
67	Pu Tuang Sing	Liimkhai
68	Pu Lam Cin	Liimkhai
69	Pu Son Thang	Liimkhai/Suangpi
70	Pu Hang Vungh	Liimkhai/Suangpi
71	Pu Vum Cin	Liimkhai/Suangpi
72	Pu Tun Sing	Liimkhai/Suangpi
73	Pu Khan Awn	Liimkhai/Suangpi
74	Pu Bat Khup	Taakkhawl
75	Pu Tuang Neng	Taakkhawl

Read More

Khua Sang Thu

12.1.2013 ni in, Akluai Tuine khua 4 teng ( Thuklai, Pumva, Buanman,Lophei ) kingawmmihing (20) Thangnuai khuapuite kungah Lungdamko inkihaw thei hi.

Khui thein 3 man 1, antang le niangtui akicing kikenga, biakpiakna nitak nai 2:00 - 4:00 dong nai 2 hunsung Lasaknathungetna thusonna kinei thei a, Topa TTT panpuina taw hunteciliaphuai tak in, kiman thei hi.Buanman pan Pr. Ngin Lamh Cin Thangin Chairman seam a, Lungdamko thusonna sia, Pumva pan U Cin Khua Lianle Thuklai pan Sya Hang Khan Nang in zangh hi. Pumva pan Rev. Son CinPau in Thangnuai khuapuite atu in thungetsakna nei hi.

Thangnuai panRev. Kam Ngin Pau in lungdamko thusonna ma hong neikik laleau a,ahausapa U Zam Pau in Akluai Tuinak vai taw kisai khuathingbup iilungkimtak a, hong piakna le mailamsang ah bangbang dan in keamcing tuci thute, Pinlong sachuk bangdan khat in, laivawt a, khua 5 Hausatengtungah dal 1 tek hongpia hi. Tuazawkciang Rev. Kam Ngin Pau in Akluaituinak anekhawm Thangnuai taw kingawm khua 5 teng atu thungetsaknahong nei hi.

Sya Hangpu in LTT taw hanthotna hongnei a,hunte nuamtakpiin kiman thei hi. A Hausapa inn ah nupi pasal inndimteakma in kikhawma, akuamapo lungdamtak in, nitak ankuang ki-umkhawm hi. Thangnuaite in
Vok 1 hongngaw a, lungdam thukkikna hi, ci-in, alu apeang akipanasungkua ngawlteng acingin hong puasak hi. Hithu apianthei natuvaihawm in khua 4 Hausateng apailai,!! Pu Khai Ko Mang Hausa aseplaiin Thangnuai khuapuite tungah Akluai Tuinakvai Sial taw lungdam hongkotu khu hi,

Tuani tuatha, innkuan papi nupiteng in nangak vun, ci-in,ani atha hong ciam a, Pu Thang Ko Vungh taw letmatthu khawmin honglaithak zong keamlai khu hi, sunkhuateak in kangak niaunieao uh a,kuama nong paibua uh hi, hong zawngsak hong simmaw lalawm uh te,alaithakzong tuni dongma in, keamlai khu hi,!! akicite pawl bangmathunging kik nawnngawl a, Khatlekhat Ki-itna leibek kibasak in,tangthulimci mama khat ki-at ahina thu ngam om innkuanpuite tungah kongko hi.

Topa thupha!
Itna taw, Hangpu

Read More

Zomi leh Chin min zatna

Written by Dr.C.Thang Za Tuan

Hits: 178

Zomi leh Chin min zatna
Prof. C. Thang Za Tuan, M.A. (Macq.), Ph.D.
Tuanvaipi, Tedim Kipawlna

I. THU PATNA
Thungaihsunte genna ah tu laitak in Ei gam leh i mite sungah i buaipih mahmah (crisis) thu thum om hi. Tuate in:  (1). Ei kua? (National identity/Tribalidentity crisis); (2). I makai kua? Kimakaihna bang? (Leader & Leadership crisis);leh(3).I ettehdingkua? (Model crisis) hi.

Mipil mailam thuluanzia ding  alung ngaingaite in kum zalom  21-na ah Tribal Identity Crisis  kici minam khehkhiat a kilawhna  tawh kibuai thei dingin mukhol uh  hi. (World Almanac, 2000, p. 5).

Kawlgam ah minam lian 8 - Kachin,  Kayah, Kayin, Chin, Mon, Bamar,  Rakhine, Shan om in kiciamteh hi.


Minam ke tuamtuam tawh 135 tak kumpite in hong phasak zawzen uh  hi. Ei Chin a hong kithei minam  sungah Kawlgam Kumpi in Tribal  53 pha in hong ciamteh sawnsawn  hi. Pau  nam zui in 44 bang kipha  ci-in kampau lam akante in hong  ciamteh leuleu hi. Tua ban ah Chin  History and Culture Research  Committee te in nam 37 in pulak  leuleu uh hi (2001). Hih Committee  in i kilawhna min leh Township zui  in i piankhiatna i Pu, ahihkeileh i  minam min bulpi tatak kankhia ni cih leh ei ciapteh ciatna pan   Zomi tangthu at ciat in gawmtuah ni cih ngimna bulpi hi. A zenzen in i Pu min Cho ahihleh Chomi, Sho ahihleh Shomi, Zo ahihleh Zomi, Lai ahihleh Laimi. Khu ahihleh Khumi kici in kilo maini cih kithukim hi. Ahizong in mun khat pan a piangsuk hi ding cih kisangthei ciat napi in tua abulpi min bang tatak hiding hiam cih ‘Generic name’ hih hilian hi inteh ci-in lungkim diamna tatak kingah zo nailo hi. (Chin History Research Committee, 2001, p.214).
Thupulakna ii Deihna

Tu laitak in gamdang ah a paite lak ah Chin leh Zomi min tawh UN Agency te san nading in kibuai mahmah uh cihthu kiza leh lang ahihman in mailam ah kithutuah nading leh khantoh nading in hih thu aman banga muhtheih leh zattheih, santheih siamciat ding kisam mahmah hi. Tua ahih manin tuni in hih thulu kikupkhiat ding in Tedim Kipawlna in 2011 Kumcin Kikhoppi ah tavuan ong piak bangun kong pulak khia ahi hi. Thumuh i siam leh khantawnin kimang thei ding a, i siam keileh khantawn mahin kisuplawh thei ding hi cih mu in, patau mahmah ciat ihihman in, ahunlap a thumuh siam leh kikupkhop toh theih ding adeihhuai leh akisam mahmah khat ahi hi.

III. CHIN MIN NGAHNA LEH ZATNA

“Nidang lai in Sen gam ah Jo (Zo, Chou) Dynasty BC 1027-256 leh  Chin Dynasty BC 221 - 207 om ngei  in tua kumpi ki-ukna min “Chin”  ahizong “Zo” ahizong minam min in na zang suak uh hi. Tua “Chin” or “Qin” “Tsin” “Khyen” pen Sen kam hi in “Man” or “Mihing” acihna hi.” (Cf. J. Gin Za Tuang, Zomi Innkuan Laibu 1973, Private Circulation, p.2). Aman’ anih gawmtuah in ZomiChin ci-in na zang hi. Tua Chin pen tuhun Shansi gam ah om hi in Sente kulhpi minthang (Great Wall of China) kum 15 sungin a lam uh hi. Adang Ch’in leh Han Dynasty (BC221 – AD220) kumpi cih khat zong tuhun a Shansi (Shensi) gam ah na om hi. Sen gam tangthu ah Hausa (Prince) Ch’ung Erh akhan ciang in BC 636 kum in amah leh amah Chin (Golden) Prince acih hun sung in Tibeto-Burman kampau te Gansu (Kansu) gam ah kiteeng khawm ngei ahihman tua hun in Chin mite alawhna uh Kawlte in ei zong Chin hong cisuak ahitam cih upmawhna khat om hi. Chin, Ch’in, Qin, Tsin ciin hong kilawhna adang mun tampi ah kimu hi. Kawlgam tangthu ah 9th century lai-in Kawlgam nitumna saklam ah Chin kici minam omzo ci hi. Tua ahihman Thalawady gun pen Chindwin gun ci-in kikhel hi. (Sing Khaw Khai, Ciimnuai Magazine, 1984, p.9-12).

BC 100 hun pawl in Mongoloid  suan, Tibeto-Burman akicite Kawlgam na tung uhi. Tua hun akipan in Chindwin gundung suk ah a teeng mite Pagan khuakim a teeng Kawlmite in “Chin” ci in nalo uh hi. Kawl pau in Chin cih pen “lawm” “zawl” tungechin (comrade, ally) cihna pan hong pai hi. (Sing Khaw Khai, Zo People and Their Culture, p.66, quoting Prof. Luce, “The Chin Hills-Linguistic Tour (Dec. 1954),” University Project, JBRS, June 1959). Chin leh Kawlte tang laipek akipan tuni ciangdong kido ngeilo uh hi. Tua akipan Chin pen Chyin, Khyang, Khyeng, Kheng, Khyan, Kiayan, Kyaw cihbangin ki-at hi. Major W. Gwynne in 1881 kum in Chin cih lai agelh a kipan in leitung mun khempeuh ah Chin ciin hong kithei hi.

Kawlgam, Assam leh Bengal kikal a teengte lawhna tangin mikangte hun in ‘Chin’ leh ‘Kuki’ ci-in hong lo/zang uh hi. Chin cih kammal pen “Chin Hills Regulation Act 1896” ah kiptak in kizang suak hi. Tuck & Carey in zong Chin Hills Laibu , Vol. 1 &2 (1895) ah na zangto hi.
• Kawlgam Ki-ukna Constitution 1947, 1974, 2008 te ah “Chin” ci-in official in hong ciamteh uh hi.

• ‘Chin’ leh ‘Kuki’ cih kammal pen tu a Asho, Cho, Khumi, Laimi, Laizo, Matu, Mizo, Zomi a kilote khatzong ii kammal hihetlo hi. ‘Chin’ pen Sen kam ahihkeh Kawlkam hizaw ding a ‘Kuki’ pen zong Bengali pau hici uh hi.

• USA ah om Laimi khempeuh in Biakinn min leh Kipawlna min khempeuh ah “Chin” zang uh hi.

• Rev. Dr. Stephen Hre Kio in “Global Chin Christian Fellowship” (1 Cor. 10:31) bulphuh in phuan a, 1st Global Chin Christian Fellowship Conference, Malaysia ah Nov. 24-27, 2010 in nei uh a, GCCF phuhna kipsak in, leitung bup khen 7 in khen in tavuan kipia uh hi. Central Organizing Committee ah mi 17 kiguang in Department 3 (Mission, Women, Youth) nei uh hi. ‘Laimi’ cih min tang in ‘Chinmi’ cih zangta uh hi.

• Col. Van Kulh in Chin Education Foundation leh Chinland Development Co.Ltd. phuan in Hakha lam uliante Committee member in helvek hi. First Seminar on Chinland Business Forum, January 22, 2011 ni in nei hi. Laimi tangin ‘Chinmi’ cih kammal zang hi.

• 1933 kum in Pu Vawmthu Maung in Chin National Unity (CNU) na phuan in, Captain Mang Tung Nung in 1948 kum a a phuat Khamtung Suahtak Vaihawm Pawlpi (KSVP) Political Party pen 1957 February 20 ni in Chin National Organization (CNO) ci in laih hi.

• 1960 May 30 ni in T. Gou Khen Pau leh S. Vungkhom in min thuh in “Re-unification of the Chin People” ciin Memorandum khat India Kumpi tung ah The Paite National Council min tawh in na puak ngei uh hi.

• India gam ah om Zomite kipumkhat theih nadingin min khat puak hoih hi ci-in Aizawl khuapi ah Lusei, Hmar, Thahdou leh Paihte in 26 November 1960 in kikupkhopna nei uh a CHIN cih ding thukimna nei uh hi. (Cf. Zo Khai: ZOMI Tangko, Lom I, Hawm I na Kiginni, December 17, 1960).


IV.  ZOGAM TUNA LEH ZOMI MIN TAWH KILAWHNA

Ciimnuai i tun AD 1420 kum kiim pawl hi dingin kituat hi. Ciimnuai atunglo a mundang pan Zogam ah a pai zong tamding hi.

Falam, Hakha lamte (Tashon, Sim, Zanniat, Hlawnceu) Lailun kuahawmpi atun uh zong tua kum kim pawl leh anungdeuh hiding hi. Tua Lailun tam in Laimi kici uhhi kici hi. (Lailun tangthu bu).


Tu a Zomi a kilote Ciimnuai itun in I pianna “Khul” in ciamteh lel uh hi. Pu min Pu Zo mah ci-in a ciamteh ding un kimuangmawh hi. Leitung ah mi masa pen dingin akimuangmawh Peking Man acih uh zong Peking (Beijing)  khuapi nitumna khang lam ah om Zhoukoudian, Zhoukotien or Zokhawcin akiciliang khuul pan aguh kimu khia ahi ahi.


Kum 400,000 - 500,000 kikal sawt hiding ci uh hi. Tua pan hoh ei Zomi apiang ihikha tam cih huai hi.  Ahizong in ei theihban ciangah Pu Songthu makaihna tawh innkuan 40 val khanggiat ateen khopna pan un Pasalte min tuamtuamte zui in behmin hong piang hizaw kha dingin ki-um hi. Tua a patin tudong in behmin 300 tangbang phathi.

Gam-uk Mikangte hong tunma in Poi, Pai, Lusei ci-in kiim leh pam tawh na kiciamteh uh hihtuak hi. Mikangte hong tunkhit ciangin Khamtungmi kici in hong ciamteh uh hi. (Khamtung cih pen keentung ah teeng cihna hi. Falam pau in zong khaamtlun ci uh hi). Tua khit ciangin tu hun a Tedim gam sung ah ateengte Sukte, Kamhau leh Sihzang in hong ciamteh bek uh hi.

Anungsang ciangin tenna mun zui in Simte, Malte, Sihzangte, Saizangte, Teizangte, Dimte, Khuanote, Zote, ..cih bangin min ikivawh hihtuak zaw hi.

Tuma kum 60 lai a kipan (1950s nungsang in) i Pu min Zo hiding leh ei zong ZOMI hizaw ngeel ni cih lungsim kituahdiamna leh lungkimna thu khat hong lut hi.

Tangtawng akipan in Zomi in kakilo uh hi. “Kuki” cih kammal pen hua hun lai in “Zo” (Zomi) in na kilaih kha hileh Kawlgam, East Pakistan leh Assam a teeng teng sawtpek in Min tawh buaina om nonlo mah ding hiven.  

-  Dr. Vum Ko Hau, Zomi scholar-cum-leader
• I Pu min Zo in na pan hi. - Capt. Khup Za Thang, “Zo suanh Khangthu Simna,” (1973)

• Zomi pen tangthu ah ei kilawhna bulpi ahi hi. Shante in zong Pong Dynasty khang tangthu bu sungah Khampat ah teeng masate “Zomi” in hong ciamteh khin uh hi.- S. Thangkhangin, “Why Shall We Be called Zomi,” 1986

• Rev. Father Sangermano in 1833 kum in “A Description of the Burmese Empire” (p33-34) sungah Jo gam om in amau ‘Chien’ te hingel ding hi ci hi. (Yawte acinuam  hihtuak zaw aitam).

• Rev. S. T. Hau Go in 1952 November kha in Eimau min lian tawh Zomi Baptist Convention (ZBC) ci-in Zomi Upa Siate tawh kithukim in Biakna kipumkhat nading in naphut uh hi. 1983 April in Thantlang khuapi Triennial Meeting ah votes 434 tawh khatvei na kipsak kik lai uh hi.

• Zo (Zomi); Jo (Jomi); Yo (Yomi); Sho (Shomi), Cho (Chomi) pan kampau bulkhat pan aw tuamtuam a kilo kha ahihtuak zaw hi. Chin State a om Tedim, Falam, Hakha, Matupi cihbangte in zong Zomi mah kicih uh hi. Lai ci a kilote in zong Ton leh Lam pawi ah athunget uh ciangun “Vai country” leh agam uh “Zo Country” mah ci tangtang uh hi. (Prof. F. K. Lehman, “The Structure of Chin Society”, 1963, pp.7-10; “On the names CHIN, LAI and ZO,” Chin National Day Journal, No. 6. March 1999; Prism of the ZO People, 2008).

• Lushai Hills ah “Mizo” cih kammal pen mipi in lungkim mahmah in hong kizang hi. A deihna in ‘Zo suan’ cihna mah hi. Mizoram cih zong Mizo ahihkeh ‘Zomite gam’ cihna mah hi.

Hih kammal in amau minbul tawh kilawhna masa pen hong hi hi. (Keivom: “Towards Zo Unification,” Prism of the ZO PEOPLE, 2008, pp.197).

• Chin icihte in hong nial tantanloh uh hangin amau leh amau Chin kici ngeilo uh hi. Zomi or Mizo kici zaw uh hi.” - U Thein Pe Myint

• 1972 kum in Pu T. Gougin makaihna tawh Daijang khua ah Zomi National Congress phuan uh hi.

• Mizoram, Champhai khuapi ah May 19-21, 1988 in amasa pen First World Zomi Convention ah hih thu a tangkona uah, “Ei, Zo suan minamte hong suangkhia a ikipatkhiatna khat hihang. I pau, i ngeina leh i tatdante in i zatdan ngeina paipi khat ahihna hong kilang hi. I tangthu ciaptehte, i khekhapte, akigelh hi in kigelhlo hitaleh i mualsuangte in phung khat pan kipankhia ihihna hong lakkhia hi” aci uh hi. (Prism of the ZO People, 2008, Preface).

• Tua laibu agelh Zomi laisiam mipilte leh thubulkan mi 21 te in phung khat, gui khat leh Pu Zo suan ihihna a lakkhia uh hi. (Prism of the ZO PEOPLE, Compiled, Edited and Published by Publication Board, 60th Zomi Nam Ni Celebration Committee, 2008, Thawnsaau Printing Works, Zion Street, Central Lamka).

• Zomi Zingsol Magazine (1968) leh Zomi Magazine (1980) ci-in Zangkong University Siamsinte in hawmkhia masa ngei uh hi.

• Leitungbup ah “Zomi Innkuan Kipawlna” ciin 2005 akipan in USA ate in na pan khia uh hi.

Tu in USA leh Canaada ah mun 30 leh leitung bup gam 13 ah Zomi Innkuan ci-in kipawlna omta hi.

• Malaysia a om Zomite in Zomi Association of Malaysia (ZAM) cih na phuan khia uh hi.

• November 2010 in Cope Centennial Jubilee Celebration ah Biakna lam pan Zomi bup hong makaih dingin Zomi Upa 5 seh uh a, amau “Leitungbup Zomi Kipawlna” (Global Zomi Alliance) cih min Singapore khuapi ah April 27-29, 2011 in amasa pen akikupna uah phuak uh hi. Hih Kipawlna in Pasian bulphuh in leitungbup Zomite kipumkhat a, a bucing khantoh nading kipawlna ahi hi ci-in Vision (Tup leh Ngim) pulak uh hi.

• Minam Min “Chin” cih min pen midangte hong piak min hi aa, tangtawng aa kipan ih Pu ih Pate “Zomi” kici in na kilo uh ahihman in, ih minam min pen “Zomi” mah kici den ding hi ciin pulak khia uh hi. (ZIPO Global Zomi Alliance pan Thuzaksakna,  Chin Do Kham, General Secretary, May 1, 2011).

V.  NGAIHSUTHUAI THUTE

Do Khan Khup, New York, in February 13, 2010 ni in “The Seven Myths about Zomi andChin” ci-in Thumaan leh maanlo kithei cianlo tangthu dan pian in a pulakte “Zomi  leh Chin” min zatna ah ngaihsuthuai thute hisa in ngaihsut beh a kikup dingin kong  pulak sawn hi.

ŒMyth 1: Zomi cih kammal pen ei sungteng (local) ah i zat hibek a, Chin pen Kawlgam sung leh International ah midangten hong theihna ahi hi. Asho, Laimi, Cho, Mizo, Zomi, etc. cih level hi.

Chin hi ung akicite in Chin min zangin human rights, politics leh forum tuamtuam ah a sepnate uh lawhcing a, lamzang mahmah uh hi. A masa dingte i masak ding hi a, a nunung dingte i nunun  ding hi.   Tulaitak Zomite i  masak ding i minam min Zomi vai hilo a,  Chin min mah tawh International Community i lunglutna, deihsakna leh huhnate i zon, i ngah zawh nang hahkat ding hi zaw hi.

ŽMyth 3: Kawlgam, Zogam, UN te ah Chin pen official name in hong ciapteh sak khin zo uh hi. Zomi hi ung cici in Zomi Baptist Convention (ZBC) taisan khin lailai.

Zogam ah ei leh ei i ki uk ciangin i deih bangbang in khek thei ziauziau ding hihang. Tulaitak Chin leh Zomi vai buai ding hipeuhmah lo hi.

Myth 5: Tuhun pen kikhen hun hilo in kipumkhat hun hita hi. Zomi bekbek acite muhna tom, ngaihsutna kawcikte hi zaw uh hi.

‘Myth 6: Mi tamzaw in hong saan theih naang pen ei Zomi a ut teng in mitawh tuiluan bangin luang khawmphot limlim masa leng. Chin mah zatpih photphot masa leng.

’Myth 7: Chin leh Zomi min tawh i buaibuai aleh i khantoh nading kal khat ziakai ding hihang. A min buaipihlo zaw in athu lam ah buai zaw leng mailam hizaw tading hi.

THUKHUPNA

Tu laitak in Zomi leh Chin tawh  a buai “Zomi hi ung” aci Zomite bek i hita hi. I dinmun hong kitheihpih hun, hong kitheipihloh hun, mi tawmzaw ihih hun, mi tamzaw ihih hun, pawi i bawl hun, biakpiakna i neih hun, hun khempeuh ah dinmun lak i siam ding pen thupha hi tawntung ding hi.

src:ZINGSOL  Estd. 1994  Lom 15. Hawm 1. February (Tun Kha) 2013.

Read More