Sunday, August 5, 2012

LIMKHAI KHUA TANGTHU

Thupatna

“Limkhai” ih ci khua min sia Pu Thuantak tuu, suan le paal te ii ten na khua ci-in 1944 kum Britist Survey Map vawt te in ngamlim hong suai uh ciang ih khua min tu sia Thuan Tak tuu, Pu Limkhai min ki vawh in “LIMKHAI” khua ki ci hi. Tua hun pan kipan in kumpi naseam te leh Ngalkap sung om theampo te zongh, Limkhai village (Limkhai te) ci-in hong ciam te hi.

Tu lai tak Zongal, Bungh, Leidaw khua thum teng sia Limkhai te hi a, Limkhai khua thum tea hi hi. Hi khua thum sung pan in mun dang leh ngam dang ah ateang te theampo zongh, Limkhai Village, Limkhai te ki ci hi.



Pu Thuan Tak Thu A tom

(a) Dolluang ngam tuingo ngun pangh ah “Suantui” khua sat masa hi.

(b) Saizaang taang van leang kuan nai na ah “Suimual” khua sat hi.

(c) Suimual nai na “gealtui” khua sat hi.

(d) Ngealtui pan “galphei” khua sat hi.

(e) Saizaang taw sang, Sihzaang kiim teng ah teang uh hi.

Saizaang Sihzaang Ciimnuai pan pawl khat Ngatan lui leh Teeizaang lui ki ngawm na ah khua sat uh a, “Luika” khua ci hi. Luika khua pan Thuan Tak ta lii teng in Thuantak khua khuasak khua taw ah khua sat uh hi.

Khua sat teng (i) Nge Ngui (ii) Hin Nung (iii) Dai Tawng (iv) Vang Lok le Pu Tau Kon ta te in apu Thuan tak aphaw na tu in Thuantak khua ci-in akhua min phuak uh hi.

Thuan Tak pan, mun nuam zaw na mun zong in kikhen uh hi.

(1) Limkhai (2) Liangtawng (3) Vonghawi (4) Sakhiling (5) Taakzaang (6) Zotungkhua ah teang uh hi. Zotung khua pan 1900 kum ciang in (i) Limkhai Bungh (ii) Limkhai Zongal (iii) Limkhai Suangpi / Hiangzaang



Thuantak Limkhai pan Vonghawi khua aki sat na thu

Thuantak, Limkhai khua ah aten uh lai in, Limkhai,, Thuantak ah ateang te in “Thang lo” ngam tho tawn tung uh hi. Tua hun lai in Ngatan ii alang khat peuma sia “Thang lo” ngam ki ci hi.

Pu Zeal Vum mamah in zongh Thang lo ngam Nuuntam tho zo hi. Vaaimim veu ciing in limci thei mama a, thaw an hau thei mama hi. Tuktun ciang athaw an te Thuantak, Limkhai khua ah a puakto ciang, Limkhai te puak to te abang zong hi thong a, kaang ka seu so phet a, ci sia Thuantak khua pui te in lam dang sa mama hi ci hi.

Thang lo ngam pha Limkhai te in aheak ciang, Sihzaang sung ah lo ngam hoih leih nawn ngawl a, thaw an kiam hi ci-in tel ahi kom, Thang lo ngam pha teng a lung ngulh na uh tung tawn in Vonghawi khua thak asat uh hi.



Vonghawi khua sat teng

(1) Song Hong (Hatzaw) (2) Tuan Hang (Mangtawn)

(3)Kam Mang (Vungthuam) (4) Ngaw Son (Vungthuam)

(5) Tuang Kham (Mangtawn) (6) On Lam (Hatzaw)

(7) Kim Mang (Zealvum) (8) Za Mang (Zealvum)



Vonghawi khua pan Sakhiling khua sat na thu

Thuantak, Limkhai ah ten hun lai in Limkhai mi te sia Falam te taw u le nau in ki man zo uh hi. A hi hang in Thuan tak ih Sihzaang mipui dang te sia Falam te taw ki lem ngawl ahi kom, Khuasak le Falam ki do tawntung uh hi. Limkhai te ii khua sah na Vonghawi kkhua sia ngal lampi khat asuak hi.

Falam te in angal lampi bek in hong zangh, bek dom ngawl, hi sung munpan nakin bua uh leh ka luum kii in hong ngawl tu hi hong ci tak ciang in Vonghawi khua ki nu sia a, Sakhiling khua ki sat hi. “Vonghawi” Khua ah ten hunn sia Banla phung cing man ngawl hi ci hi.


SAKHILING khua thu

Mikaang kumpi te record sung ah Sagyilai in village ci-in hong tep ten a thu sia, tua hun sung in kumpi naseam le ngalkap sung om theampo te ii address sia Sagyilain village (Sakhiling) te ci-in hong ciam te hi. Sakhiling ah kum (30) bang teang tu in ki um maw hi.



Sakhiling khua sat teng

(1) Tuang Kham (Mangtawn)

(2)Ngaw Son (Vungthuam)

(3) Do Kam (Zealvum)





Sakhiling khua hausa

(1) Tuang Kham (2) Za Mang (Zealvum)

(3) Tuan Hang (4) Lam Mang (Vungthuam)



U le nau ki khen dek tak

Sakhiling khua ten lai Neam Nggeak nu Tuan Pau pii (Haunam) aki hui nitak in Pu Tuan Hang khi bo hi. Pu Tuan Hang tapa Pu Tua kam no lai in apa zuneak lai tak atapa na atukkhuk pan la sia lei ah tak sak hi. Tasia sia Zealvum te pu Pau Hang na mu a, seal cip paih hi. Pu Tuan Hang in akhi bo hun lamm aheak ciang in kan hi.

Pu Tuan Hang khi, ala, amu aki son nop ngawl ciang Hau Tawng in ai san sak a, Neam Ngeak maw siat hi. Tua asiat khial hang in Mangtawn le Vungthuam te ki sia hi.

Tua hun lai tak Pu Pau Hang ii azi Lian Lih in he ngi nge hi veang ci-in ason na kam mal aza om hi. Tua thu a ki zak ciang Hau nam te Pu Tun On pai to a, Pau Hang zit e inn kun pan ngaiku sia Pu Tuan Pau khi bon a thu son luilam hi. Pu Tun On (Haunam) te in adok kik ciangg in acing tatak in kison sia Pu Pau Hang ii mawsiat na thu ki he siat hi. Tua hun pan ki pan Sakhiling khua ah u le nau thu ki vual thei ngawn ngawl ki tui ton thei nawn ngal uh hi.



Sakhiling pan Taakzaang khua sat

Sakhilmg khua u le nau te ki tel khial dek tak aht kom. Tuang Kham le Ngaw Son in taakzaang khua sat uh hi.

Zeal Vum te sia Pu Za Mang khan lai tak hi a, Dolluang khua Mualnuam sawm hi. Tua hun lai takin Pu Ngaw Son, Pu Tuang Kham, Pu Za Mang Ngawn ah pai sia ci dam in theng kim ngawl a, Za Mang sia Ngawn te in that ahi man in, Mual nuam khua sawm zo nawn ngawl sia Taakzaang" khua ah ki ngawm to hi.

Tua hun lai tak sia ngal le sa hun ahi kom, Mualbeam te na Limkhai te mun ah meikhu aki mu thei na tu mun Taakmual ah hong teang tau vun ci ahi hang in, Taakmual" ah tui haksa mama a hi kom Taakzaang" ma ah khua na sat zaw uh hi.

Taakzaang khua sat teng le Hausa Upa teng

(1) Vum Kim (Zealvum) (2) Tuang Kham (Mangtawn)

(3) Tun On (Haunam) (4) Ngaw Son (Vungthuam)

(5) Do Suan (Mangtawn) (6) Thang Vum (Mnagtawn)

(7)Thang Suak (Nguisuang)



Taakzaang pan Zotung khua sat na thu

Taakzaang khua sia hui ham mama bek dom ngawl tui haksa mama hi. Kangh mei pa auh na om tawn tung hi. Tua ahi man in Taakzaang khua ah khua ngei ki teang man ngawl a, "Zotung" khua thak ki sat hi.



Zotung khua sia Pu Mang Lun Lam pui na taw in ki sat hi. Pu Tuang Kham te pawl khat Zotung khua thakah zuisuk ngawl in Taakzaang ma ah teang suak zi uh hi. Zotung pan Zongal ah azot kik hun uh ciang Taakzaang pan Zongal ah zuan phei uh hi.



Zotung Khua sat teng le Hausa Upa

(1)Mang Lun (Vungthuam)

(2) Hang Suangh (Mangtawn)

(3) Mang Pau (Zealvum)

(4) Do Suan (Mangtawm)

(5) Khup Hau (Mangtawn)

(6) Kim Suangh (Haunam)



Zo tung khua ten hun sung in tui tam leih ahi kon, natna tam a, cidam thei meal ngawl uh hi. Tua ahi kom in Zotung khua pan in mun nuam ngam nuam zaw na mun zong in kinkik na tu in vaihawm kik uh hi.

1900 kum ciang in Zotung khua pan ngamthak zong kik uh a, Pu Mang Lun lam pui na tungtawn in pawl khat Thang lo khua thang khua" zuan to uh hi. Pu Thang Hau lam pui na taw pawl khat Bungh" khua thak sat in zuan phei uh hi. Ngalli Pu lam pui na taw pawl khat Hiang zaang/ Limkhai Suangpi" khua sat in zuan suk uh hi.



Reference: Christian Centenary Jubilee Magazine sung pan..

Limkhai Innkuan Pan copy hi.

0 comments:

Post a Comment